سند و دلالت

حدیث شریف منزلت یکی از برجسته ترین میراث های گران بهای روایی بر جای مانده از رسول خداj است. در این نوشتار این حدیث از منظر سندی و دلالی از دیدگاه فریقین به صورت تطبیقی بررسی گردید. پس از بررسی روشن شد عالمان شیعه و اهل سنت این حدیث را در همه دوره های مختلف تاریخی به صورت گسترده در منابع  خود ثبت کرده اند. عالمان شیعه این حدیث را در منابع خود، دست کم از «نه» نفر از امامان اهل بیتm، و «بیست و چهار» نفر از صحابه، و عالمان اهل سنت این حدیث را در منابع خود دست کم از «بیست و شش» نفر از صحابه از رسول خداj نقل کرده اند. رسول خداj این حدیث را در زمان ها، مکان ها و مناسبت های مختلف بیان فرموده است. حدیث منزلت ازنظر سندی، نزد فریقین صحیح، متواتر و مورد اتفاق است و ازنظر دلالی شیعه امامیه معتقدند بر اساس این حدیث همه منازل هارونm نسبت به موسیm برای علیm نسبت به رسول خداj به صورت عموم و اطلاق ثابت است و آن حضرت خلیفه رسول خداj در زمان حیات و پس از حیات آن حضرت است. بیشتر عالمان اهل سنت منازل هارونm را فی الجمله برای علیm پذیرفته اند و عموم و اطلاق آن را نپذیرفته اند و گفته اند علیm تنها در زمان حیات رسول خداj و در مدینه خلیفه آن حضرت است. منتقدان اهل سنت برخی ایرادهایی بر سند و دلالت این حدیث گرفته اند و بطلان این ایرادها بر اساس گفته ها، باورها و منابع اهل سنت روشن گردید. روش تحقیق در این نوشتار «توصیفی- تحلیلی» است.  

کتاب «القرائات»احمدبنمحمدبنسیار از جمله کتابهای متقدّم در نقل روایات تحریف و از مهمترین منابع مورد استناد محدّث نوری در اثبات تحریف قرآن کریم است.اکثر حجم کتاب «القرائات» به روایات تحریف اختصاص یافته، بررسی صحت یا عدم صحت این احادیث ضرورتی ویژه میطلبد. این پژوهش درصدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و نقد سندی و محتوایی روایات کتاب «القرائات» ذیل آیات سوره «یس» بپردازد. یافتهها نشان میدهد از چهارده روایت سیاری ذیل آیات سوره «یس»، هفت روایت تحریفنماست. روایات قرائت «سَنَکتُبُ» بهجای «وَ نَکتُبُ» آیه دوازدهم و قرائت «لامستقرَّ» بهجای «لِمستقرٍّ» ذیل آیه 38 سوره «یس»، از نظر سندی ضعیفاند و از نظر محتوایی این قرائات بهدلیل نارسایی در افاده معنا نمیتوانند قرائت اصیل تلقّی شوند. در چهار روایت با سند یکسان اضافات تفسیری نقل شده که بهدلیل وجود «ابنحمزه بطائنی» در سلسله سند، ضعیفاند؛ از نظر دلالی نیز با توجّه به عدم سازگاری با سیاق و تناسب آیات نمیتوان این اضافات تفسیری را جزو متن قرآنی محسوب نمود.تبدیل «ممّا لا یعلَمون» به «ممّا یأکلون» در آیه 36 سوره «یس»، تناسب آیه را از بین برده و معنای آیه را ناقص جلوه میدهد. روایات مربوط به جری و تطبیق و تفسیر آیه بیارتباط با موضوع تحریف قرآن است.