شریف لطفی

در این مقاله به بررسی نظریه جاذبه مطرح شده توسط جناب آقای "شریف لطفی" پرداخته شده، که در کتابی با عنوان "روش نوین مبانی اجرای موسیقی" به چاپ رسیده است. شایان ذکر است که کتاب مذکور برگزیده بیست و یکمین دوره کتاب سال در جمهوری اسلامی ایران نیز می باشد. در ابتدا ایرادهای وارده به نظریه مذکور با توجه به قوانین ومحاسبات علمی، مطرح خواهد شد. سپس با توجه به توضیحات داده شده درمی یابیم، که نسبت بسامدی صداها در این کتاب نسبت به یکدیگر در (نظریه جاذبه) صحیح نیست. بنابراین به منظور محاسبه فاصله های موسیقایی متشکل از اصوات طبیعی که برای تشکیل گام ماژور (مد یُنی یَن) در میان اصوات هارمونیک ها وجود دارد، نظریه اصلاحی مطابق با اصول علمی مطرح می شود که مبنای آن فاصله های ملایم کامل مانند فاصله اُکتاو، پنجم درست و چهارم درست که از خوش صداترین فاصله های موسیقایی هستند، است تا با استفاده از نسبت بسامدی آنها ، و مقدار فاصله های دیگر مانند پرده های بزرگ،کوچک و بزرگ تر و نیم پرده های بزرگ و کوچک و ..... با استفاده از این نظریه به گونه علمی محاسبه شوند.

برخی از آهنگسازانِ ایرانی پس از تحصیل تعالیمِ آهنگسازیِ موسیقیِ کلاسیکِ غرب و باتوجّه به نوع شناختشان از ویژگی های موسیقیِ ایرانی، به خلق آثاری پرداخته اند. در این میان فرهاد فخرالدینی و شریف لطفی روش هایی را جهتِ آفرینشِ اثری موسیقایی بر اساسِ موسیقیِ ایرانی به صورت مکتوب ارائه کرده اند. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با روش توصیفی تحلیلی با بهره گیری از روش اسنادی و مطالعه ی نظام مند منابع کتابخانه ای، الکترونیکی  و مصاحبه، به تحلیل و تطبیقِ شیوه ها و استخراج شباهت ها و تفاوت هایی که این دو در شیوه های پیشنهادی آفرینش خود ارائه کرده اند، پرداخته شده و این دیدگاه ها با دیدگاه سایر افراد در این حوزه ها مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد که واژه ی آفرینش نزد فخرالدینی و لطفی با دو تعبیر استفاده شده است: 1. وجود خلاقیت در ساخت اثر و 2. تأکید بر تمایز میانِ شیوه ی ساخت اثر بر اساسِ موسیقیِ فرهنگ های غیراروپایی با اروپایی. هم چُنین ترکیبِ موسیقیِ ایران نیز با دو تعبیر به کاربرده شده است: 1. استفاده از مُتیف و گوشه ها که در ردیف موسیقی ایران آمده است و 2. استفاده از گام های مستخرج از ملُدی های موسیقی دستگاهی و محلی ایران. با توجه به پاسخ مصاحبه شوندگان درباره ی ملُدی، بافت (هارمنی و کنترپوآن)، فرم و ریتم، هر دو بدون درنظرگرفتن مواردی که از عناصر موسیقی ایرانی استفاده می کنند، روشی متفاوت با شیوه ی آفرینش در موسیقی غربی ارائه نکرده اند.