گسترش کمی آموزش عالی

تأثیر آموزش عالی بر توسعه موضوعی انکارناپذیر است؛ اما به نظر می رسد صرف افزایش لجام گسیخته و بدون برنامه مؤسسات آموزش عالی و تعداد دانشجویان، زمینه ساز دست یابی به توسعه نیست. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین شاخص های کمی (کمیت آموزش کمی) و کیفی (کارآیی و برابری) آموزش عالی با توسعه اقتصادی میان 78 کشور منتخب جهان است. پشتوانه نظری این پژوهش، بر نظریه های سرمایه انسانی، توسعه انسانی و رویکردهای مرتبط با بازده سرمایه گذاری در آموزش متکی است. این پژوهش به لحاظ روش شناسی با اتکا به پارادایم اثباتی و با استفاده از تحلیل ثانویه داده های طولی بین سال های 2010-2016 انجام شد. نتایج نشان دادند گسترش آموزش عالی از شروط لازم برای دست یابی به توسعه اقتصادی است نه شرط کافی. همچنین شاخص های کمی آموزش عالی در ترکیب متوازن با شاخص های کیفی نظیر کارآیی و برابری، ممکن است زمینه ساز توسعه اقتصادی شود؛ درنهایت، در دوره پساتوده ای برای تبیین توسعه اقتصادی، توجه به شاخص های کیفی آموزش عالی، بستر و محیط گسترده سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و غیره که دو نهاد آموزش و اقتصاد در آن فعالیت می کنند و همچنین ترکیب پیچیده ای از سایر عوامل ضرورت دارد.

زمینه: کارویژه های دانشگاه ریشه در تحولات اجتماعی دارد اما درمیان این کارویژه ها توجه به ارتباط دانشگاه باجامعه نسبت به ارتباط دانشگاه و نهادهای اقتصادی به ویژه در عصر توده گرایی آموزش عالی، کمتر مورد توجه است. به نظرمی رسد ورود دانشگاه ها به بافت های متفاوت، دگرگونی هایی را در بعد فرهنگی فراهم آورده که نمی توان به آن ها بی توجه بودهدف: این مطالعه با هدف واکاوی پیامدهای فرهنگی گسترش کمی درآموزش عالی ایران صورت پذیرفت.روش: این پژوهش درپارادایم تفسیری بارویکردکیفی وروش نظریه پردازی داده بنیادانجام شد.دراین پژوهش 54 مشارکت کننده ازسه گروه اعضای هیات علمی،دانشجو و فعال اجتماعی از سه استان سیستان و بلوچستان، قم وگیلان حضورداشتند که به صورت هدفمندوبااستفاده از راهبردهای نمونه گزینی باحداکثرتنوع انتخاب شدند.برای جمع آوری داده هاازمصاحبه عمیق بدون ساختاروجهت تحلیل داده ها از کدگذاری سه مرحله ای استفاده شد.یافته ها: به باور مشارکت کنندگان «تغییر در سطح سرمایه ی فرهنگی از طریق افزایش سطح سواد، آگاهی و ایجاد نیازهای فرهنگی جدید»، «شکل دادن به فرهنگ شفافیت»، «پذیرش تنوع فرهنگی» و «تغییر بر تمایلات زاد و ولد» در کنار «ایجاد سرخودگی فرهنگی»، «بدبینی فرهنگی»، «تغییر نیازهای فرهنگی جامعه بدون ایجاد پاسخ برای آن» و «تغییر در سیک زندگی زنان و دختران» در دسته ی مهم ترین دگرگونی های فرهنگی در بافت های مورد مطالعه قرار می گیرند.نتیجه گیری: توجه به پیامدهایی فرهنگی و ردپای آن در تحولاتی مانند تغییرات الگوی زندگی زنان، دگرگونی های هنجارهای اجتماعی، مطالبات فرهنگی جدید و نیازمندی جامعه ی هدف برای پاسخ، چالش های پیرامون سنت های گذشته و ارزش های وابسته به جهان جدید و عواملی از این دست در دسته ی منابع مهمی است که باید بیش از گذشته مورد توجه قرار بگیرد.