حسابداری سرمایه انسانی

در ﺟﻬﺎن رﻗﺎﺑﺘی اﻣﺮوز ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎیی میﺗﻮاﻧﻨﺪ در ایﻦ دﻧیﺎی ﭘﺮﺗﻼﻃﻢ ﺑﺎﻗی ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ کﻪ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺘ ﺮیﻦ ﻧﺤﻮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده کنند. یکی از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻬﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧی، ﻧیﺮوی اﻧﺴﺎﻧی می باشد و مدیریت این منابع، به رمز موفقیت سازمان ها تبدیل شده است. کارکنان ﺟﻬﺖ ارتقا ﺑﻬﺮه وری و اﺛﺮﺑﺨﺸی، باید از اﻧﺘﻈﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣیﺰان ﻋﻤﻠکﺮد ﺧﻮد اطلاع داشته باشند؛ بنابراین ارزشیابی پولی کارکنان به عنوان سرمایه های مهم سازمان و ارزی ﺎﺑی مستمر ﻋﻤﻠک ﺮد ﻧی ﺮوی اﻧﺴﺎﻧی، الزام سازمانی است. در این تحقیق در گام نخست، ارزش پولی منابع انسانی بر اساس هزینه های آموزش، کناره گیری و جایگزینی شاغلین (با در نظر گرفتن میزان مشارکت فرد در خلق و توسعه دانش سازمانی و همین طور عملکرد شاغلین در ایجاد ارزش افزوده دوره مالی) محاسبه شد. در گام بعدی پس از اطلاع رسانی نتایج ارزش پولی محاسبه شده به کلیه کارکنان، عملکرد آنان مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد تفاوت معناداری میان عملکرد کارکنان قبل و بعد از مطلع شدن از ارزش ریالی خود وجود دارد. همچنین، نتایج تحقیق حاکی از است که در جامعه مورد مطالعه، اطلاع از وضعیت ارزش ریالی تأثیر مثبتی بر شاخص های عملکردی و رفتاری کارکنان دارد.

در عصر حاضر نگاه جامعه و به ویژه متخصصان اداره سازمان ها به کارکنان خود نسبت به دهه های گذشته تغییر چشمگیری داشته است. نیروی انسانی در سازمان ها عامل کلیدی تحقق اهداف سازمانی است و برای دستیابی به این هدف چاره ای جز به حساب آوردن سرمایه انسانی نمی باشد. حسابداری سرمایه انسانی که دارای دو رویکرد هزینه یابی و ارزش گذاری است ابزاری برای این منظور می باشد. به دلیل فقدان شاخصه های ارزش آفرین سرمایه های انسانی در صنعت بانکداری، این مقاله در صدد آن است تا با کمک رویکرد ارزش گذاری به شناسایی شاخصه های ارزش آفرین سرمایه های انسانی بانک ملی ایران مبتنی بر معیارهای غیر پولی بپردازد و سپس آنها را اولویت بندی کند.برای این منظور نظرات متخصصان و خبرگان منابع انسانی بانک ملی اخذ و با روش دلفی فازی تحلیل گردید.در این راستا از میان 218 شاخصه، 105 شاخصه در قالب 17 بعد اصلی جزو شاخصه های ضروری در ارزش گذاری سرمایه های انسانی بانک شناسایی گردید. یافته های تحقیق بیانگر این است که برای کارکنان بانک، مشتریان را سرمایه واقعی بانک دانستن، تمایل به بقای سازمان، امانت داری درکار و پرهیز از خیانت به ترتیب مهم ترین شاخصه های ارزش گذاری سرمایه انسانی است. همچنین آشنایی به زبان خارجی، گردش شغلی و امتیازات ارزیابی عملکرد از کم اهمیت ترین شاخصه های مزبور می باشد. ضروری است مدیریت بانک برای توسعه و بهبود عملکرد کارکنان به تقویت شاخصه های موجود اقدام و آنها را ملاکی برای ارتقاء سرمایه های انسانی خود در نظر گیرد. 

تحقیق حاضر با هدف بررسی معیارهای حسابداری سرمایه انسانی و نقش آن در بهره وری سرمایه انسانی نیروهای مسلح انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل مسئولین بخش نظامی از جمله فرماندهان، کارشناسان و افسران واحدهای معاونت طرح، برنامهو بودجه و معاونت مالی نیروهای مسلح استان خراسان رضوی می باشد. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد 58 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جمع آوری داده ها بر اساس پرسشنامه و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS و SmartPLS در دو بخش توصیفی و استنباطی انجام پذیرفته است. نتایج تحقیق در مورد تأثیر معیارهای حسابداری سرمایه انسانی بر بهره وری سرمایه انسانی حاکی از این است حسابداری سرمایه انسانی و ابعاد آن بر بهره وری سرمایه های انسانی نیروهای مسلح تأثیرگذار بوده است. تأثیر حسابداری سرمایه انسانی (69/0)، معیار جذب و استخدام (54/0)، معیار آموزش (63/0)، معیار حفظ و نگهداشت (20/0)، معیار پاداش و جبران خدمات (59/0)، معیار مشارکت (44/0) و معیار مدیریت عملکرد (50/0)، بوده است. در نهایت، پیشنهاد می شود تا مسئولین و سیاست گذاران نیروهای مسلح با توجه به اهمیت حسابداری سرمایه انسانی، نگاه ویژه ای در جهت تقویت معیارهای مطرح شده آن داشته و ارزش سرمایه های انسانی واحدهای خود را بالا ببرند تا این سرمایه ها، بهره وری بالاتری را برای سازمان به ارمغان بیاورند.

هدف پژوهش کنونی، شناسایی ابعاد و مؤلفه هایی است که نظام اسلامی حسابداری سرمایه انسانی را تشکیل می دهند. روش تحقیق از نوع آمیخته (ترکیبی) و با استفاده از روش نظریه داده بنیاد (در بخش کیفی) و روش الگوی معادلات ساختاری (در بخش کمّی) انجام شده است. در این راستا، پژوهش کنونی که از نوع اکتشافی به شمار می رود، با بررسی اسنادی 397 مدرک از متون دینی و توزیع پرسش نامه در بین 88 نفر از کارکنان دانشکده مدیریت دانشگاه عالی دفاع ملّی (داعا) و بخش های اداری مؤسسه محک، انجام شده است. جمع آوری، تحلیل و آزمون فرضیه های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای Maxqda، SPSS و Smart-PLS انجام شده است و تمام مؤلفه ها دارای آلفای کرونباخ بیش از 0.7 برای سنجش پایایی پژوهش بوده است. برای سنجش روایی نیز از سه شاخص روایی همگرا، روایی تشخیصی در سطح معرف (بار عرضی) و معیار فورنل- لاکر استفاده شده است. برآیند نتایج پژوهش در بخش کیفی، پیشنهاددهنده الگویی از حسابداری سرمایه انسانی شامل 16 مؤلفه در ذیل ابعاد چهارگانه استخدام، جذب و انتخاب، آموزش و توسعه سرمایه انسانی بود که درنهایت به دستیابی سازمان به کارکرد نهایی نظام حسابداری سرمایه انسانی یعنی حفظ و نگهداری ذیل دو زیرمؤلفه (بهره وری و رضایت شغلی) منجر می شود. در بخش آزمون کمّی الگو نیز ضرایب مسیر برای ابعاد چهارگانه استخدام، جذب و انتخاب، آموزش و توسعه سرمایه انسانی به ترتیب 0.276، 0.559، 0.536 و0.580 به دست آمد که نشان دهنده تأثیرات متوسط تا قوی نظام حسابداری سرمایه انسانی بر عوامل برسازنده حفظ و نگهداری (بهره وری و رضایت شغلی) می باشد. همچنین این پژوهش نشان می دهد ارتباطی قوی بین متغیرهای استخدام، جذب و انتخاب، آموزش و توسعه منابع انسانی با نظام حسابداری سرمایه انسانی و نتایج حاصل از آن یعنی بهره وری و رضایت شغلی وجود دارد.