مهندسی فرهنگی

گذر از بی ثباتی و رسیدن به نقطه ای امن آرزوی دیرینه تمام جوامع بشری است. با کمی تحقیق و شناخت ابعاد انسانی که دارای خواسته ها و نیازهای بی انتهاست، اما از یک سو، با منابع محدود واقعی برای ارضای آن نیازها و از سوی دیگر، با تقابل و تعارض بین خواسته های هم نوعان روبه روست، تحقق این جامعه امنِ بسیار آرمانی محال به نظر می رسد. با این حال، تلاش مجدانه برای رسیدن به این آرمان از ویژگی های این انسان پیچیده است. این موضوع بین مدیران عالی جامعه که به نوعی بستر ساز حرکت انسانی در سایه امنیت اند، اهمیتی صدچندان خواهد داشت. کاستن از تعارضات با مدیریت صحیح داشته ها و خواسته های بین آحاد جامعه و عدالت در ارائه منابع هرچند محدود بین آنها راهی برای توسعه امنیت پایدار است. وجود سازمان ها و نهادهای متعددی که متولی توسعه امنیت پایدار در جامعه اند نشان دهنده اهمیت موضوع است. نکته اساسی دیگر توجه به ابعاد فرهنگیِ مدیریت و مهندسی صحیح نظام امنیتی کشور است. نگارندگان در این نوشتار با محور قرار دادن مدیریت بر تعارض در سایه مهندسی فرهنگی درصدد رسیدن به مدلی از امنیت پایدارند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی الگویی برای بازسازی ساختار فرهنگی کشور بر پایه منظومه فکری مقام معظم رهبری با رویکرد آمیخته انجام شد. روش: به منظور جمع آوری داده ها در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی از پرسشنامه محقق ساخته منتج از مرحله اول استفاده شد. جامعه آماری بخش کیفی، 20 نفر از اساتید دانشگاهی دارای فعالیت علمی در زمینه فرهنگ و همچنین خبرگان فرهنگی در استان اردبیل بودند که به صورت هدفمند و با روش ارجاع زنجیره ای(روش گلوله برفی) انتخاب شدند و در بخش کمّی، کلیه مدیران فرهنگی استان اردبیل به تعداد 300 نفر که بر اساس جدول مورگان تعداد 169 نفر بر اساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. یافته ها: مجموعه داده های به دست آمده بعد از طی فرایند کدگذاری های باز، محوری و انتخابی، در قالب 101 کد باز، 70 مفهوم، 15 مقوله سازماندهی شدند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، زیرساختهای فرهنگی، حقوق زنان، انجام کارهای فرهنگی، توسعه شایستگی های فرهنگی، رهبری راهبردی، مقابله با جنگ نرم، صدا و سیما، عقلانیت، فرهنگ اسلامی ایرانی، فرهنگ عمومی، تمدن نوین اسلامی، ظرفیتها، مدیریت فرهنگی، بسیج عمومی و سیاستگذاری فرهنگی، به عنوان مقوله های اصلی شناسایی شدند.

یکی از مهمترین عوامل تعالی فرهنگی بشر باورمندی معنوی ، بالاخص ایمان به غیب است ، که همچون روحی است که در کالبد نظام سیاسی و نظام اقتصادی جوامع دمیده می شود . از میان تمامی گزارههای دینی اعتقاد به امام حیِّ حاضر در مهندسی فرهنگی جوامع نقش بی بدیلی دارد؛ چرا که اولاً عامل پویایی و تحرک تمدن اسلامی است . و ثانیاً منجر به حذف گزاره های غلط از فضای ذهنیّت جامعه می شود و در مقابل موجب رواج گزاره های درست می گردد . در مهندسی فرهنگی مهدویت ، ابتدا راههای صیرورت و تکامل فرهنگ اسلامی به منجی باوری ترسیم می شود، و در مرحله بعد شناسایی اشکالات و نواقص فرهنگ انتظار است ؛ مانند انتظار منفعلانه ای که امید به معجزه آسمانی بدون هیچ گونه تکاپویی برای تغییر و یا انتظار توأم با روحیه ی یأس و ناامیدی . و در آخر بر اساس نگرش نوآورانه امام خامنه ای به روش تحلیلی - توصیفی درصدد پاسخ به این سوال هستیم که چگونه می توان با توجه به نقشه راه آیات قرآن کریم در مهندسی فرهنگی ظهور راه حلهایی کلی برای رفع نواقص فرهنگ انتظار یافت ؟ مهم ترین عامل راه گشای منتظران این است که در جهت و اهداف ظهورحضرت بقیه الله الاعظم علیه السلام از دو امتیاز اسلام یعنی منطق مستحکم و عدالت اجتماعی برای ظهور اسلام و حاکمیت قرآن با یاوری مستضعفان عالم و جوانان حزب اللهی از اقدامات مقتدرانه ی عالمانه لحظه ای غفلت نکنند .

هدف: تدوین شاخصها و مؤلفه های مهندسی فرهنگی در دانشگاه و مؤسسات آموزش عالی شهر ایلام هدف اصلی پژوهش حاضر بود. روش: این تحقیق از نوع کاربردی و از نظر ماهیت، آمیخته اکتشافی(کیفی- کمّی) است. شیوه گردآوری داده ها در بخش کیفی، نظر خبرگان با استفاده از روش دلفی بود و در بخش کمّی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری تحقیق در بخش کیفی، شامل 20 نفر از خبرگان اعضای هیئت علمی و کارشناسان فرهنگی و در بخش کمّی، 400 نفر از اساتید و کارکنان دانشگاه ایلام بود. حجم نمونه این تحقیق، طبق جدول مورگان، تعداد200 نفر از اساتید و کارکنان دانشگاه ایلام است. نمونه گیری در بخش کیفی، به صورت هدفمند گلوله برفی و در بخش کمّی، به صورت تصادفی ساده انجام شد. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی، چک لیست روش دلفی و در بخش کمّی، پرسشنامه مبتنی بر خروجی دلفی بود و داده ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: الگوی مهندسی فرهنگی شامل 11 مؤلفه اصلی، شامل متغیّرهای اخلاق، عقلانیت، خلاقیت و نوآوری و حرفه ای گرایی، هویت، وحدت انسجام، سرمایه اجتماعی، نظم اجتماعی، استقلال ملی، استقلال فکری، خانواده، تعاملات بین فرهنگی و عدالت است که در مجموع، 64 شاخص را تشکیل می دهد. نتیجه گیری: طبق نظر خبرگان، الگوی پژوهش از اعتبار لازم برخوردار است و می توان آن را به عنوان الگویی برای معرفی شاخصهای مهندسی فرهنگی به دانشگاهها و مراکز آموزش عالی معرفی کرد.