کنترل مصرف دارو

داروها یک بخش اساسی و با هزینه- اثربخشی بالایی از مراقبت‏های بهداشتی درمانی هستند که سهم عظیمی از هزینه‏های خانوارها را به خود اختصاص می‏دهند. از سوی دیگر نظام بیمه دارویی ایران با ساختار، سیاست‏ها و مقررات گذشته کارایی و اثربخشی لازم را نخواهد داشت. هدف: هدف پژوهش حاضر مقایسه ى نظام قیمت‏گذاری و بیمه دارو در ایران و چند کشور منتخب به منظور سازماندهی وضعیَت قیمت‏گذاری و بازپرداخت هزینه‏های دارو بود. روش بررسی : پژوهش حاضراز نوع تطبیقی ـ توصیفی ست. منابع اطلاعات پژوهش عبارت اند از نظام بیمه ى دارو در کشورهای استرالیا، انگلستان، آلمان و اسپانیا، فرانسه و ایران. گردآوری داده‏های پژوهش از طریق کتابخانه‏ای و میدانی، و بانک‏های اطلاعاتی، شبکه ى اینترنت و مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، بررسی پایگاه‏های اینترنتی، پرسشنامه و مصاحبه انجام گرفت. یافته‏ها: در اغلب کشورهای مورد مطالعه ساختار تصمیم‏گیری به صورت کمیته‏های مشترک بین وزارت بهداشت و نظام بیمه می‏باشد. وزارت بهداشت به عنوان متولَی سلامت نقش بیشتری در تعیین نوع داروی مورد تعهد؛ و سازمانهای بیمه‏گر نقش بیشتری در قیمت‏گذاری با استفاده از قدرت چانه زنی دارند. بیمار کمترین مشارکت در پرداخت هزینه ى داروهای حیاتی را دارد. بیماران مزمن و اقشار آسیب‏پذیر برای کلیَه ى هزینه‏های درمان مورد شناسائی و حمایت‏های خاص قرار می‏گیرند.مقررات انتخاب دارو در لیست بیمه و قیمت‏گذاری آنها شفَاف و روشهای قیمت‏گذاری برای داروهای مختلف متفاوت است. کترل مصرف دارو از طریق اعمال محدودیَت‏ها و مشوَق‏ها برای پزشکان و داروسازان و کنترل هزینه با مذاکره، تعیین قیمت براساس حجم فروش، کاهش اجباری قیمت، دریافت تخفیف از تامین‏کنندگان، توزیع‏کنندگان و داروخانه‏ها است. نتیجه گیری: نظام بیمه ى دارویی ایران این نقص هارادارد: دوگانگی مراجع تصمیم‏گیری برای دارو، شفاف نبودن سازوکار انتخاب دارو در لیست بیمه، تمایز قایل نشدن میان داروهای گوناگون از نظر میزان و سطح بازپرداخت هزینه‏های دارویی، روش‏های سنتَی نظام قیمت‏گذاری دارو، حمایت ناقص از بیماران مزمن و گروه‏های آسیب‏پذیر، نبودن راهکارهای تشویقی تجویز منطقی دارو برای داروخانه‏ها و پزشکان. پیشنهاد می شود در ساختار و مقررات نظام قیمت‏گذاری و بیمه داروی کشور بازنگری نظام‏مند صورت گیرد.

دارو مهم ترین بخش تکمیل کننده چرخه درمان است و هزینه های دارویی بیشترین سهم از هزینه های سیستم سلامت را در تمامی کشورها دارد. موضوع هزینه های دارویی و مصرف دارو در کشور ایران، دارای اهمیت بسزایی است؛ زیرا ایران جزء 10 کشور نخست دنیا از لحاظ مصرف دارو است. حدود 20درصد از کل مصرف داروهای ایران خودسرانه است و همچنین میانگین داروهای تجویز شده در نسخه هر بیمار ایرانی، حدود 4 برابر میانگین مصرف سرانه کشورهای در حال توسعه است. این مصرف بی رویه زیاد دارو نه تنها آثار زیان باری را برای سلامت افراد جامعه به بار خواهد آورد، هزینه های بسیاری را نیز بر سیستم سلامت، دولت و سازمان های بیمه گر تحمیل می کند. در این پژوهش ابتدا عوامل مؤثر بر مصرف دارو براساس مطالعات پیشین گردآوری شده است، سپس با استفاده از رویکرد سیستم های دینامیکی، نمودار علت و معلولی و جریان مصرف دارو ارائه شده است. برای شبیه سازی مدل از داده های مربوط به کپسول آموکسی سیلین، به عنوان یکی از آنتی بیوتیک های پر مصرف در ایران استفاده شده است. سه سناریو برای کنترل مصرف دارو ارائه شده است که براساس مقایسه نتایج به دست آمده از سناریوها، با کاهش دادن درصد یارانه های دولت برای دارو، بر مبنای هزینه های بیمه، مصرف کنترل می شود و هزینه های دولت نیز کاهش می یابد، در حالی که هزینه های بیمه و مصرف کننده افزایش خیلی زیادی را نخواهند داشت.