واکاوی چالش ها و مسائل کتابخانه های عمومی در ارائه خدمات به اجتماعات عرب زبان استان خوزستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی چالش های استفاده از خدمات کتابخانه های عمومی در بین اجتماعات عرب زبان استان خوزستان بود.
روش: پژوهش حاضر از رویکرد آمیخته بهره می برد که ترتیب اجرای این روش بر اساس توالی کیفی-کمی با تأکید بر اهمیت یافته های کیفی است. داده های کیفی با استفاده از روش گروه متمرکز (شامل مصاحبه عمیق و فوکوس گروپ) جمع آوری شده و با استفاده از تحلیل تماتیک، نیازها و اولویت های جامعه هدف در ارتباط با کتابخانه های عمومی تحلیل شدند. جهت تعیین جامعه پژوهش، 5 شهرستان استان به صورت هدفمند انتخاب شد. در بخش کمی، با توجه به نتایج حاصل از مصاحبه ها، پرسش نامه ای جهت پیمایش اجتماعی در سطح شهرستان های استان خوزستان طراحی و اجرا شد. برای تعیین نمونه، از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی در بخش کمی و روش سهمیه ای در بخش کیفی استفاده شد. درنهایت، نمونه ای به تعداد 517 نفر از جامعه عرب زبان خوزستان انتخاب جهت انجام بخش کمی مشارکت داشتند.
یافته ها: یافته های پژوهش در بخش کیفی نشان می دهد چالش های اصلی اجتماعات عرب زبان استان خوزستان به منظور استفاده از خدمات و برنامه های کتابخانه های عمومی را می توان در 8 مقوله اصلی قرار دارد که عبارتند از 1) مسائل مربوط به مخزن که خود شامل سه مقوله فرسودگی مخزن، مخزن ایدئولوژیک و مخزن کارآفرین است، 2) احساس محرومیت نسبی، 3) معماری و امکانات کتابخانه، 4) توسعه نامتوازن، 5) عدم انگیزه بخشی، 6) ضعف فرهنگ کتاب خوانی، 7) عدم مطالبه گری مدنی، 8) ناشناختگی فرهنگ بومی. همچنین در گام کمی نیز مهم ترین چالش های کتابخانه های عمومی به ترتیب اولویت عبارتند از ناشناختگی کتابخانه های عمومی، مکان یابی کتابخانه، مخزن کتابخانه، دسترسی به خدمات رفاهی مناسب، توسعه شهری/روستایی، ساعت ارائه خدمات، تناسب برنامه های عمومی، ساختمان کتابخانه، توجه سازمان ها به مسئولیت اجتماعی، مسابقات کتاب خوانی، تناسب کتابخانه ها نسبت به جمعیت و معماری کتابخانه ها.
نتیجه گیری: استفاده از نتایج این پژوهش می تواند به عنوان یک راهنمایی مؤثر و کارآمد برای مدیران و برنامه ریزان کتابخانه های عمومی عمل کند. با رفع مسائل و مشکلات شناسایی شده می توان بهبود مؤثری در ارائه خدمات به اجتماعات و به خصوص اجتماعات عرب زبان استان خوزستان مشاهده کرد. به علاوه، این پژوهش به عنوان یک ابزار عملی برای بهبود ارتباطات و تعاملات فرهنگی و اجتماعی در اجتماعات عرب زبان استان خوزستان عمل می کند که می توانند به تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی افراد این گروه ها کمک کرده و فرایند یادگیری و توسعه شخصیت را از طریق کتابخانه های عمومی تسهیل نمایند. ازاین رو، این پژوهش مسیری روشن برای بهبود ارتباطات و ارائه خدمات به گروه های قومی را نشان می دهد.