بیژن دادرس

کشور اسلامی ایران با داشتن اقوام، طوایف گوناگون ، تنوع اقلیمی و برخورداری از جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی از هر نظر قابلیت توسعه صنعت گردشگری را دارا می باشد. دراین میان بخش مرکزی شهرستان بویراحمد از امتیازات و جاذبه های ویژه ای در جذب تورسیم در سطح ملی و حتی جهانی بهره مند است که می توان از آن به نفع رونق اقتصادی منطقه سود جست. هدف اصلی پژوهش بررسی نقش جاذبه ها و امکانات گردشگری بخش مرکزی شهرستان بویراحمد در جذب گردشگران است. در این تحقیق با استفاده از روش شناسی توصیفی و تحلیلی ضمن جمع آوری اطلاعات گردشگری شهرستان و تکمیل پرسشنامه و دسته بندی آن با استفاده از نرم افزارهای SPSS، Excelوآزمون های آماری خی دو، T- onesample تجزیه و تحلیل انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین عوامل و امکانات اقامتی، تسهیلات، شبکه ارتباطی برونی و نحوه برخورد مردم در جذب گردشگر تأثیر داشته است و برعکس ناآشنایی مردم در برخورد با گردشگران و شبکه ارتباطی درون منطقه رابطه معناداری را نشان نمی دهد. همچنین مشاهده گردید بین جذب گردشگران و صنایع دستی و دسترسی آسان رابطه ای وجود ندارد اما برعکس عوامل طبیعی به غیر از ارتفاعات ارتباط معناداری را با جذب گردشگران به این منطقه داشته است.

خطر زلزله از دیرباز تاکنون سکونت گاه های انسانی را مورد تهدید قرار داده است. با وجود پیشرفت علم و فنّاوری در عصر حاضر نیز انسان هنوز نتوانسته به صورت دقیق به پیش بینی و مقابله با این بلای طبیعی بپردازد. با این وجود می توان با مدیریت صحیح آثار زیان بار آن را به حداقل ممکن تقلیل داد. در پژوهش حاضر به مکان یابی سایت های اسکان موقت برای آسیب دیدگان زلزله در شهر بروجن به عنوان یکی از اقدامات مدیریت بحران در این زمینه، پرداخته شده است. بدین منظور با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از نظر کارشناسان و متخصصین مدیریت بحران عوامل و پارامترهای مؤثر در مکان یابی سایت های اسکان موقت شناسایی و سپس با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی وزن نهایی هر یک از عوامل مشخص گردید. با کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی نیز نقشه های موردنظر در لایه های مختلف تهیه شدند. اطلاعات مکانی و غیر مکانی با استفاده از وزن نهایی هر یک از عوامل ترکیب شده و تجزیه وتحلیل در محیط GIS انجام گردید. خروجی پژوهش، مکان یابی بهترین سایت ها برای اسکان موقت زلزله زدگان می باشد. نتایج تجزیه و تحلیل مقایسات زوجی نشان داد که معیار زمین شناسی با ضریب 106/0 دارای کم ترین اهمیت و معیار ایمنی با ضریب 376/0دارای بیش ترین اهمیت می باشند. هم چنین نتایج نشان داد پارک ها، فضاهای سبز و مدارس بهترین مکان ها برای ایجاد سایت های اسکان موقت آسیب دیدگان زلزله در شهر بروجن می باشند. با توجه به این نکته که تامین فضای لازم برای سایت های اسکان موقت در بخش مرکزی شهر با کمبود مواجه است.

امروزه فضاهای آموزشی یکی از مهم ترین کاربری های شهری می باشند و سطوح قابل توجهی از فضای شهر را به خود اختصاص می دهند. با توجه به فعالیت هایی که در این فضاها صورت می گیرد نسبت به سایر کاربری های خدماتی شهر از اهمیت قابل توجهی برخوردار می باشند. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی معیارهای مکان یابی مراکز آموزشی موجود و مکان یابی مراکز آموزشی جدید در مقطع متوسطه در شهر دهدشت می باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است برای این منظور ابتدا مدارس موجود را برحسب میزان رعایت معیارهای مکان یابی ارزیابی کرده ایم سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای مکان یابی مراکز آموزشی جدید استفاده شده است. ابتدا با توجه به معیارهای لازم برای مدل سازی مکان های مناسب، نقشه های معیارهای لازمه تهیه و طبقه بندی مجدد (Reclassification) روی آن ها انجام گرفت و بعدازآن به روش وزن دهی مقایسه زوجی که بخشی از روش AHP است ، وزنی داده شد و با استفاده از مدل فرآیند سلسله مراتبی (AHP)، مکان های مناسب برای احداث مدارس پیشنهاد گردید است. نتایج ارزیابی مراکز آموزشی شهر دهدشت نشان می دهد که از یک سو شهر با کمبود مراکز آموزشی مواجه است و از سوی دیگر کاربری های آموزشی ازلحاظ دسترسی و نزدیکی به اماکن ورزشی و فضاهای سبز با محدودیت هایی مواجه می باشند.

راهبردهای گذشته در زمینه توسعه نواحی نتوانسته اند در حل مسائل و معضلات موجود در زمینه فقر، اشتغال، بهداشت، امنیت غذایی،پایداری محیط زیست،و نظیر اینها به گونه ای موفقیت آمیز عمل کنند. یکی از راهبردهای که اخیرا در بیشتر کشور های جهان مورد توجه قرار گرفته،توسعه گردشگری در نواحی محروم و دارای پتانسیل های لازم برای گسترش گردشگری است.هدف از این پژوهش بررسی علل واکاوی وچالش های توسعه گردشگری استان(ضعف مدیریتی و زیرساختی) از دیدگاه مردم، مسئولین و گردشگران می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. ابزارگردآوری اطلاعات، کتاب خانه ای و میدانی، تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمارهای پارامتری وناپارامتری استفاده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که مهم ترین عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری استان عوامل زیرساختی می باشد. نتایج نشان داد که ضعف مدیریتی و زیرساختی از عوامل مهم تأثیرگذار در توسعه گردشگری استان هستند. بااین وجود ازنظر گردشگران عامل زیرساختی با میانگین 44/3 بیشتر از عوامل مدیریتی (با میانگین 37/3) در عدم توسعه گردشگری در استان نقش داشته است. به گونه ای که از مهم ترین مؤلفه های عامل زیرساختی و مدیریتی به ترتیب مؤلفه رفاهی و اقامتی با میانگین55/3 و تبلیغات با میانگین 42/3 نقش مؤثری داشته اند.

  باتوجه به پتانسیل فراوان شهر یاسوج در صنعت گردشگری و تأثیر آن بر توسعه پایدار، برنامه ریزی راهبردی گردشگری در این شهر ضرورت دارد . در همین راستا هدف پژوهش حاضر برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهر یاسوج ، شناسایی و عوامل توسعه گردشگری و مقایسه با مناطق رقیب براساس رویکرد توسعه پایدار بوده است . نوع تحقیق در این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری داده ها پیماشی و همچنین جامعه آماری پژوهش ، شامل تمام خبرگان ، کارشناسان و مدیران اجرایی متخصص مسلط به برنامه ریزی شهری و گردشگری پایداردر شهر یاسوج است. نمونه های تحقیق با استفاده از روش ، نمونه گیری هدفمند به تعداد 25 نفر انتخاب شدند . برای تدوین راهبردهای توسعه گردشگری شهری یاسوج ، ارائه اهداف ، مقایسه با رقبای منطقه و عوامل اثرگذار برگردشگری شهر یاسوج از مدل Meta-swot استفاده شد . یافته های پژوهش نشان داد که مهم ترین رقیب منطقه شهر یاسوج، شیراز با امتیاز 2/3 است . همچنین مهم ترین عامل در توسعه پایدار گردشگری شهر یاسوج توجه به مسائل زیست محیطی با (Bubble size:5/36) و جلوگیری از تخریب جاذبه های طبیعی اطراف شهر است .

این نوشته برای نخستین بار به معرفی نوعی بند پنهان زیرزمینی می پردازد. روستائیان منطقه میمه قرنها است که از این راز آگاهی داشتند ولی جهانگران اصفهان اولین دسته ای بودند که نگارنده را از این راز آگاه نمودند. مبتکرین و آگاهان از فن قنات سازی از راههای صرفه جویی در آب و آبیاری و شیوه های مختلف آن بخوبی آگاه بودند و می دانستند که اگر در جلوی کانال زیر زمینی قنات بندی به بندند در پشت بند جمع شده و با بالا آمدن آب بدنه و سقف قنات خیسانده شده و ریزش می نماید و به تدریج سراسر کوره قنات ریزش نموده و خراب می گردید ولی اگر قنات دارای ریشه های کوهستانی بود انباشته شدن آب در رگه ها و حفره های سنگی کوهستان خرابی بار نمی آورد. مبتکران هر قناتی را که دارای مادر چاه و رگه های آبی کوهستانی بود در پایان بخش کوهستانی در جلوی مجرای زیرزمینی قنات، بندی محکم ایجاد می کردند تا در زمستان به ذخیره سازی آب پردازند. قنات وزوان میمه اصفهان یکی از این قناتها است که بخاطر کوهستانی بودن مجرای اولیه آن بندی سرراه کوره قنات بسته اند.

هدف اصلی از پژوهش حاضر، تدوین برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری پایدار با رویکرد آینده پژوهی در شهر یاسوج است. جامعه آماری پژوهش، کلیه مدیران، کارشناسان و افراد متخصص استان در زمینه گردشگری و آینده پژوهی؛ روش و طرح نمونه برداری، نمونه برداری هدفمند خواهد؛ و نمونه آماری پژوهش متشکل از 25 خبره و کارشناس در حوزه مرتبط با گردشگری و طبیعت گردی خواهد بود. گردآوری داده ها و اطلاعات موردنیاز در این پژوهش، ترکیبی از روش های مختلف ازجمله روش دلفی (پنل خبرگان) و طوفان فکری (انگیزش ذهنی ) و تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات موردنیاز بر اساس روش ساختاری و آینده پژوهی (شامل نرم افزار میک مک (MICMAC) و مکتور (MACTOR) می باشد.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که از 55 شاخص شناسایی شده جهت بررسی و نقش آن ها در توسعه صنعت گردشگری پایدار شهر یاسوج، 15 شاخص به عنوان شالوده و مبنای اصلی و کلیدی جهت توسعه پایدار گردشگری شهر یاسوج استخراج گردید. لذا این پیشران های پیوندی که نشان دهنده توان تأثیرگذاری آن ها بر کل سیستم است شامل توسعه طبیعت گردی با وزن عددی (84/8)، اعتبارات بخش گردشگری و میراث فرهنگی (91/9)، توسعه ثبات سیاسی و امنیتی کشو (66/5)، همسایگان جنوبی خلیج فارس (65/2)، شهرک سلامت (7/3)، برند سازی (72/6)، تجارب عاطفی گردشگران (شادی، ع شق و غ افلگیری) (01/3)، اکو موزه (54/6)، بخش خصوصی (90/4)، احداث بازارچه های محلی (90/6)، نماسازی و سیما سازی بدنه های شهری (20/9)، طراحی مسیرهای گردشگری (14/2)، توسعه زیرساخت ها و فناوری های اینترنت محور (54/6)، شبکه حمل ونقل منطقه ای (37/6) و طرح جامع گردشگری (14/8) است. همچنین جهت بررسی میزان تأثیرگذاری بازیگران و بررسی ارتباط همگرایی و واگرایی آن ها زمینه برای بهبود و توسعه صنعت گردشگری شهر یاسوج، 13 بازیگر در سطوح استانی و 4 بازیگر در سطوح کلان و 2 بازیگر در مقیاس بینابین شناسایی گردید که نتایج حاصل از همگرایی پیشران ها و بازیگران کلیدی مؤثر جهت توسعه و بهبود گردشگری پایدار شهر یاسوج بر اساس رویکرد مکتور بنا نشان می دهد که از بین 19 سازمان و نهاد مورد هدف و درگیر با سازوکار با گردشگری پایدار شهر یاسوج، 4 بخش استانداری، برنامه ریزی و بودجه، شهرداری، میراث فرهنگی، گردشگری - صنایع دستی و بخش خصوصی بیشترین تأثیر را جهت امور و پیشبرد