مصطفی راضی کاظم

در این پژوهش نقش دریاهای عرب و مدیترانه در تامین رطوبت بارش های سنگین ناحیه مرطوب شمال غرب زاگرس در فصل زمستان مورد مطالعه قرار گرفته است. ایستگاه سینوپتیک بانه بعنوان نماینده منطقه انتخاب و روزهای بارشی استخراج گردیدند. سپس محاسبات همگرایی/واگرایی شار رطوبت (700-1000 هکتوپاسکال) از 24 ساعت قبل از بارش محاسبه گردید. سپس با توجه به میزان رطوبت انتقال یافته از این پهنه های آبی به درون سامانه های بارشی، سه الگوی انتقال رطوبتی: دریای عرب (14 روز)، دریای عرب/مدیترانه (9 روز) و دریای مدیترانه (6 روز) شناسایی شد. الگوهای رطوبتی، دریای عرب اصلی ترین تامین کننده رطوبت بارش های منطقه می باشد، بطوری که هسته های قوی از واگرایی شار رطوبت بر روی دریای عرب تشکیل شده و چرخش آنتی سیکلونی بادهای سطوح زیرین آتمسفر، رطوبت را به شرق و مرکز شبه جزیره عربستان و سپس در مسیر جنوب-شمال به شمال عراق و نوار کوهستانی شمال غرب ایران در جلو فرود بادهای غربی در منطقه منتقل می کنند. میانگین واگرایی شار رطوبت این الگو در منطقه دریای عرب (10 -5 g.kg -1 .s -1 )*79/6- و در منطقه دریای مدیترانه (10 -5 g.kg -1 .s -1 )*3/0- می باشد. در الگوی ترکیبی دریای عرب/مدیترانه، دریای عرب هم چنان منبع اصلی تامین رطوبت بارش های منطقه است، اما نقش دریای مدیترانه نیز افزایش یافته، هسته هایی از واگرایی شار رطوبت بر روی شرق یا مرکز دریای مدیترانه شکل گرفته و این رطوبت طی گردش سیکلونی به جلو فرود بادهای غربی در منطقه منتقل می گردد. میانگین واگرایی شار رطوبت این الگو در منطقه دریای عرب (10 -5 g.kg -1 .s -1 )*74/5- و در منطقه دریای مدیترانه (10 -5 g.kg -1 .s -1 )*78/1- است. در الگوی رطوبتی دریای مدیترانه، هم چنان پهنه های وسیعی از واگرایی شار طوبت بر روی دریای عرب تشکیل می شوند، اما بدلیل الگوی وزشی مستقر بر منطقه، ابتدا جریان رطوبت به شرق شبه جزیره عربستان و سپس به جنوب غرب ایران منتقل می شود و شمال غرب زاگرس از آن بی بهره می ماند. میانگین واگرایی شار رطوبت این الگو در منطقه دریای مدیترانه (10 -5 g.kg -1 .s -1 )*87/0- می باشد.