فاطمه اقدم تبار

هدف پژوهش حاضر، بررسی ماهیت علم در کتاب های زیست شناسی دوره دوم متوسطه رشته علوم تجربی با استفاده از چارچوب «رویکرد شباهت خانوادگی» اردوران و داگر بود. این چارچوب با سه جنبه و 11 مؤلفه، به تبیین ماهیت علم می پردازد. جنبه شناختی - معرفتی دارای چهار مؤلفه دانش علمی، روش ها و قوانین روش-شناختی، اقدام علمی، اهداف و ارزش های علم، جنبه اجتماعی – نهادی متشکل از چهار مؤلفه فعالیت های حرفه-ای، اخلاق علمی، ارزش اجتماعی، انتشار و تائید اجتماعی جنبه سیستم های نهادی است که از سه مؤلفه نظام-های مالی، ساختار قدرت های سیاسی و سازمان ها و تعاملات اجتماعی تشکیل شده است. روش پژوهش توصیفی بود و محتوای کتاب های زیست شناسی پایه های دهم و یازدهم و دوازدهم رشته علوم تجربی، بر اساس سه جنبه و 11 مؤلفه رویکرد شباهت خانوادگی، بررسی شدند. یافته ها نشان داد که بخش اصلی محتوای این سه کتاب، به جنبه شناختی-معرفتی با درصد فراوانی 49/ 97 اختصاص دارد. پس از آن جنبه اجتماعی – نهادی با 25/2 و جنبه سیستم های نهادی با 24/0، در ردیف های دوم و سوم قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که کتاب های زیست شناسی دبیرستان به طور قابل توجهی بر اجزای شناختی-معرفتی علم تأکید دارند و ممکن است ابعاد اجتماعی و نهادی را کمتر نمایان کنند، که این امر می تواند بر درک جامع دانش آموزان از ماهیت علم تأثیر بگذارد. بنابراین ضرورت دارد به سایر مولفه های ماهیت علم در کتاب های درسی به صورت متوازن پرداخته شود.