هانیه نوذری

در مدیریت زیستگاه های حیات وحش ثبات کیفیت و کمیت آب به ویژه در اکوسیستم های خشک ایران که با محدودیت نسبی و تنش های خشکی منابع آبی مواجه هستند، یکی از ارکان برنامه ریزی در حفظ جمعیت های حیات وحش می باشد. منابع آب طبیعی و آبشخورهای مصنوعی در پارک ملی قطرویه فارس تنها منابع تأمین کننده آب مورد نیاز حیات وحش هستند. این پژوهش با هدف بررسی شاخص های میکروبی و فیزیکوشیمیایی منابع آبی مورد استفاده حیات وحش در این منطقه و مقایسه آنها با استانداردهای ملی صورت گرفت. در این مطالعه 11 منبع آبی انتخاب شدند و نمونه برداری در دو فصل تابستان 1402 و بهار 1403 انجام شد و از هر منبع آبی سه نمونه و در مجموع 66 نمونه در کل دوره مطالعه جمع آوری گردید. در نهایت نمونه ها در ظروف استریل شیشه ای و در پوشیده به آزمایشگاه منتقل و پارامترهای کلیفرم کل، کلیفرم مدفوعی، دما، کدورت، pH و سدیم استخراج گردیدند. نتایج نشان داد در طول دوره بررسی میانگین کلیفرم کل در تمام منابع آبی و میانگین کلیفرم مدفوعی در تمام منابع آبی (به جز چاه محسن و آبشخور پاسگاه قطرویه در بهار) بیشتر از حد استاندارد ملی ایران بود. همچنین نتایج نشان داد میانگین کلیفرم های کل و مدفوعی در بهار 1403 بیشتر از تابستان 1402 بود که به علت بارانهای شدید بهاری و شستشوی خاک سطحی اطراف منابع آبی و انتقال فضولات انسانی، سرگین حیوانی و گوآنو پرندگان به آنها بود. همچنین میانگین سدیم در تابستان در همه منابع آبی (به جز چاه گونی و چاه قل قاجی) و در بهار در همه منابع آبی (به جز چاه قل قاجی) بیشتر از حد استاندارد ملی ایران بود. از طرف دیگر، عدم تغییر میانگین سدیم طی دوره بررسی نشان داد اکثریت منابع آبی شور هستند. آب شور به همراه آلودگی میکروبی سبب دفع سرگین آبکی، اسهال، کاهش وزن و بیماریهای گوارشی گونه ها مخصوصاً گونه درخطر انقراض گورخر ایرانی می شود. بنابراین باتوجه به تغییرات زمانی و مکانی کلیفرم ها و تاثیرات آن به همراه فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب (بویژه دما و سدیم) که سبب بیماری، مرگ و کاهش جمعیت های حیات-وحش می گردد طرح محدودیت دسترسی دامهای اهلی و استانداردسازی ساختار منابع آبی ضمن پایش، شناسایی و پاکسازی آلودگی آنها، پیشنهاد می گردد.