یونس فلاحی نژاد

مسائل محیط زیستی از مهم ترین چالش های معاصر در سطح جهانی و ملی به شمار می روند و افزایش آگاهی عمومی در این حوزه می تواند نقش مؤثری در کاهش مخاطرات زیست محیطی و شکل گیری رفتارهای مسئولانه شهروندان ایفا کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر آگاهی از مخاطرات زیست محیطی و تعهد به وظایف شهروندی محیط زیست مدار در میان شهروندان کرمانشاه، با استفاده از رویکردی ترکیبی (کیفی و کمی) انجام شده است. از بعد کیفی، روش تحلیل مضمون و مصاحبه با متخصصان حوزه جامعه شناسی و محیط زیست و از بعد کمی، پیمایش توصیفی با استفاده از پرسشنامه میان ۳۸۴ نفر از شهروندان بالای ۱۸ سال شهر کرمانشاه انجام گرفت. نمونه گیری در بخش کمی بر اساس فرمول کوکران و در بخش کیفی با روش اشباع نظری صورت گرفت. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و MAXQDA در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد متغیرهای آگاهی از مخاطرات زیست محیطی، دینداری، سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و وضعیت اشتغال تأثیر مثبت و معناداری بر میزان تعهد به شهروندی محیط زیست مدار دارند، در حالی که فردگرایی تأثیر منفی دارد. همچنین سن و سرمایه اقتصادی نیز به صورت غیرمستقیم بر تعهد زیست محیطی اثرگذارند. نتایج بخش کیفی نیز بر نقش آموزش، رسانه، تعاملات اجتماعی و سیاست گذاری در افزایش آگاهی و کنش زیست محیطی تأکید داشت. این پژوهش با بهره گیری از سنت نظری جامعه شناختی و تحلیل تجربی، شناخت بهتری از پیوند میان عوامل اجتماعی و رفتارهای زیست محیطی ارائه می دهد.