زهره دانشمند

در این مقاله آرایش واژه ها در گونه عربیِ منطقه عربخانه در 90 کیلومتری جنوب بیرجند (خراسان جنوبی) از منظر رده شناسی آرایش واژه درایر مطالعه شده است. در این راستا، ویراست جدید کتاب رده شناسی زبان های ایرانیِ دبیرمقدم جهت بررسی رده شناختی الگو قرار گرفت. گونه عربیِ عربخانه، گویشی است آمیخته از عربی و فارسی که در همه سطوح (آوایی، واژگانی و دستوری) تأثیر زیادی از فارسیِ پیرامون پذیرفته است. در مورد مدت تعامل این زبان ها در منطقه مزبور اختلاف نظر وجود دارد. در پژوهش حاضر سؤالی که ذهن نویسندگان را به خود معطوف داشت این بود که گویش عربخانه در چه مؤلفه هایی از الگوهای رده شناختی عربیِ معیار دور شده و در کدام مؤلفه ها به الگوهای رده شناختی فارسی نزدیک شده است.  در این پژوهش با تعداد 10 گویشور بومی کم سواد (5 مرد و 5 زن) بالای 60 سال مصاحبه شد و سپس داده ها بر مبنای الگوی IPA واج نویسی و نهایتاً بر اساس مؤلفه های مورد نظر تحلیل شدند. در بررسی داده ها، رفتار رده شناختی گویش عربخانه نشان داد که در مؤلفه هایی از عربی معیار فاصله گرفته و در مؤلفه های دیگری به فارسی معیار نزدیک شده است. همچنین در مؤلفه هایی که عربی معیار دو نوع رفتار زبانی را پذیراست گویش عربی عربخانه گونه مشترک با فارسی معیار را پذیرفته و نسبت به کاربرد گونه دوم تمایلی نشان نداده است.