زهرا ائمه دوست

مقدمه: با توجه به تغییرات شتابنده نگرشی، هنجاری و ارزشی، حفظ و ارتقای سلامت جنسی زنان، به ویژه مواجهه آنان با عفونت شایع مقاربتی HPV با چالشهایی همراه شده است. این چالشها از عواملی نظیر کمبود آگاهی و آموزشهای بهداشت جنسی در کنار کاستیهای اجتماعی، فرهنگی و سیاستی، اثر پذیرفته است. هدف پژوهش حاضر، واکاوی تجربه زیسته زنان از ابتلا یا شک به عفونت مقاربتی HPV و دسترسی به مراقبتهای پیشگیرانه و درمانی در نظام سلامت ایران بوده است. روش: این تحقیق با اتخاذ رویکرد روش شناختی کیفی و روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است. برای این منظور از مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با ده زن مشارکت کننده دارای فعالیت جنسی از استانهای مختلف ایران که پیش از مصاحبه به این ویروس مبتلا و یا مشکوک به ابتلا بوده اند و تجربه مراجعه به پزشک متخصص زنان داشته اند، استفاده شده است. برای این امر نمونه گیری گلوله برفی به عنوان روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شد و برای تحلیل داده ها، روش تحلیل مضمون مورداستفاده قرار گرفت. یافته ها: در این پژوهش، سه مضمونِ اصلی و هشت مضمون فرعی به دست آمد. مضمون نخست، «مواجهه با ویروس» خود مشتمل است بر سه مضمون فرعی: 1. «واکنشهای احساسی و روانی» 2. «مدیریت احساسات» و 3. «چالشهای در انتظار». دو مضمون فرعی دیگر با نامهای «نقش آفرینی تابوهای فرهنگی» و «واکنش دیگریهای مهم»، زیرمجموعه مضمون فرعی «چالشهای در انتظار» قرار گرفتند. همچنین مضمون دوم؛ «مواجهه با نظام پزشکی»، متشکل است از سه مضمون فرعی: 1. «بیمار به مثابه کیسه پول»، 2. «قوانین و سیاست گذاریهای نارسا » و 3. «واکسنهای نایاب». درنهایت مضمون آخر، «مواجهه با فضای مجازی» نام گرفت. بحث: یافته ها اهمیت بستر اجتماعی-فرهنگی و تأثیرگذاری اش بر واکنشهای روانی و رفتارهای سلامت جنسی زنان را آشکار کرده است. در فقدان یا کاستی آموزش رسمی بهداشت جنسی، رسانه های مجازی، نقش مهمی درزمینه تجربه مواجهه زنان با این ویروس داشته، واکنشهای روانی و احساسی را تشدید کرده و رفتار پیشگیرانه و درمان را عمدتاً به صورت منفی تحت تأثیر قرار داده است.

زنان در جریان پیشگیری و درمان بیماری های مقاربتی، با چالش های متنوعی در دسترسی به خدمات سلامت جنسی مواجه اند. با توجه به حساسیت های اجتماعی و فرهنگی موجود پیرامون سلامت جنسی، این مطالعه، با تمرکز بر عفونت HPV، تجربه ی زنان در مواجهه با نهادهای ارائه ی خدمات بهداشت جنسی و به ویژه پزشک متخصص را موضوع مطالعه قرار داده است.این تحقیق با اتخاذ رویکرد روش شناختی کیفی انجام شده است و شامل مصاحبه ی عمیق نیمه ساختار یافته با ده زن دارای فعالیت جنسی از استان های مختلف ایران بوده، که پیش از مصاحبه به این ویروس مبتلا و یا مشکوک به ابتلا بوده اند و تجربه ی مراجعه به پزشک متخصص زنان داشته اند. نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند و برای تحلیل داده ها، روش تحلیل مضمون مورد استفاده قرار گرفته است.در این پژوهش سه مضمون اصلی و هفت مضمون فرعی شناسایی شد. سه مضمون اصلی عبارتند از: «چالش های مواجهه با نظام پزشکی»، «تعامل با پزشک؛ سرگذشت واژه ها»، و «اهمیت فضا و رعایت حریم شخصی؛ جداره های نور گذر»مضامین فرعی عبارتند از: «کیسه های پول؛ چالش های مالی» و «آزمایش و واکسن: چالش های حقوقی»،  «پیش فرض های بیمار: گمانه زنی های پیش از وقوع»، «رویکرد پزشک: تجربه ی درمان در انعکاس نگاه»، «پاسخ گویی پزشک: همه چیز باهم نه!»، «انتظارات بیمار:همه ی آن چیزهایی که می خواهیم» و «نقش منشی:پیکاریوس؛خادم وفادار».یافته ها نشان داد که انگ اجتماعی معطوف به HPV، نه تنها در تعاملات فردی بلکه در نظام پزشکی نیز قابل مشاهده است. موانع برخورداری از آزمایش واژینال استاندارد برای زنان مجرد، شیوه ی تعاملی پزشک، هزینه ی بالا و دسترس پذیری واکسن و خدمات درمانی، حکایت از چالش های متنوعی در شکل گیری ارتباط مناسب میان مراجعان و تامین کنندگان خدمات بهداشت جنسی داشته است و ضرورت تجدید نظر در سیاست گذاری های حوزه تامین خدمات بهداشتی و درمانی در ارتباط با سلامت جنسی زنان و فهم عمیق تر کاستی های موجود در چارچوب تعامل میان پزشک و بیمار، به ویژه در ارتباط با عفونت HPV را مورد تاکید قرار می دهد.