ریام عبدالله جونی

روابط کشورها با یکدیگر اساساً در قالب سیاست خارجی آنها نمود پیدا می کند و سیاست خارجی هر کشوری تحت تأثیر ویژگی های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی آن است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و مطالعه میدانی، به دنبال بررسی و تحلیل نقش عوامل ژئوپلیتیکی در روابط عراق و عربستان سعودی در طی سه دهه گذشته است. برای بررسی داده های میدانی تحقیق از روش تحلیل عامل تأییدی نوع اول در نرم افزار LISREL و برای آزمون استنباطی و آمار توصیفی از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد در بین متغیرها و عوامل تأثیرگذار در روابط دو کشور، به ترتیب متغیرهای بُعد فرهنگی دارای بیشترین تأثیر، متغیرهای بُعد سیاسی- امنیتی در رتبه دوم و درنهایت متغیرهای بُعد اقتصادی دارای کمترین تأثیر بوده اند. نتایج تحلیل عاملی در بُعد سیاسی- امنیتی نشان می دهد متغیرهای «حمایت های عربستان از گروه های بنیادگرای افراطی، داعش و ...» و متغیر «ایدئولوژی سیاسی متفاوت دو کشور (شیعه- وهابیت) بیشترین تأثیر را در تضعیف روابط و متغیرهای «سازمان های منطقه ای حوزه خلیج فارس و کشورهای عربی» و «تشکیل شورای همکاری عراق- عربستان» بیشترین تأثیر را در بهبود روابط دو کشور داشته اند. در بُعد اقتصادی، متغیرهای «بازگشایی گذرگاه های مرزی و احداث منطقه اقتصادی آزاد» و همچنین متغیر «تأمین نیازهای عراق از عربستان» بیشترین تأثیر را در بهبود روابط داشته اند و متغیر با تأثیر منفی باتوجه به مقدار کمتر آن از حد استاندارد تأیید نشده است. درنهایت در بُعد فرهنگی متغیرهای «فرهنگ و زبان مشترک (ملی گرایی عربی)» و متغیر «حضور عراقی ها در مراسم حج» در بهبود روابط دو کشور تأثیر مثبت داشته و متغیر «حمایت عربستان از اهل سنت در عراق» و متغیر «اکثریت جمعیت شیعی عراق» نقش منفی در روابط دو کشور داشته است.