سید جواد میرزازاده قصابکلایی

جنگ ها همواره در طول تاریخ هزینه های زیادی را بر دوش حکومت ها و ملت ها تحمیل کرده است؛ دولت ها برای تأمین منابع مالی جنگ، از روش های متنوع و آسیب زایی استفاده کرده اند. تجربه ی صدر اسلام نشان می دهد پیامبر اعظم(ص) علاوه بر دنبال کردن پیشرفت اقتصادی جامعه، غزوه ها و سریه های متعدد را با کمترین هزینه مدیریت و تأمین مالی کرده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات تاریخی و با خوانشی نو از نظام بودجه ریزی دولت نبوی در حوزه ی نظامی از منظر «بودجه ی برنامه ای»، به دنبال طبقه بندی هزینه های جهادی-دفاعی پیامبر اعظم(ص) به عنوان الگو می باشد. براساس یافته های مقاله، پیامبر اعظم(ص) با روش های کارآمد از جمله؛ ایجاد فرهنگ جهادی و مردمی سازی، هزینه های هنگفت تأمین مالی و انسانی را به کمترین حد ممکن رساند. بسیاری از هزینه های احتمالی از طریق تقویت همگرایی امنیتی و پیمان نامه های متعدد و برون سپاری های برنامه ریزی شده، قبل از وقوع جنگ مدیریت می شد. در صورت پیروزی، سهمی از غنائم را در بین رزمندگان تقسیم و مابقی بر اساس قواعد مالی مشخص صرف مخارج نظامی دیگر و حتی هزینه های جاری دولت می شد.