مرتضی بشارتی هولاسو

اعتماد اجتماعی مهم ترین شاخص سرمایه اجتماعی است که ارتقای آن انسجام و همبستگی بین اعضای جامعه، گروه ها و سازمان ها را تقویت می کند. هدف این پژوهش، تدوین سناریوهایی درباره آینده های ممکن، محتمل و مطلوب اعتماد اجتماعی در سال 1404 ساکنان شهر تهران است. روش این پژوهش، ترکیبی از روش های کمی و کیفی است؛ با مرور منابع و بررسی و تحلیل اسناد، مصاحبه  اکتشافی، پویش محیطی و دلفی خبرگان، 11 پیش ران اصلی شناسایی و با روش تحلیل ماتریس متقاطع و روش تحلیل ماتریس موازنه بر گذار، سناریو های ممکن، محتمل و مطلوب آینده اعتماد اجتماعی تدوین شده است. با به کارگیری نرم افزار سناریو ویزارد، 288 سناریو ممکن از ترکیب وضعیت های احتمالی توصیف گرهای پیش ران ها گزارش شد. از این تعداد، دو سناریو با سازگاری و هماهنگی درونی بود. در سناریوی اول، دوزخ، چاه ویل، آینده وضعیت اعتماد اجتماعی، در تمام سطوح (اعتماد نهادی، اعتماد تعمیم یافته و اعتماد بین شخصی) دچار سیر کاهشی شدید بوده و بی اعتمادی به صورت چشم گیری افزایش خواهد یافت. در تصویر مطلوب آینده وضعیت اعتماد اجتماعی، سناریوی دوم که با عنوان مدینه فاضله، بهشت، شراب طهور، نام گذاری شده است، برعکس سناریوی اول، وضعیت اعتماد اجتماعی در هر سه سطح سیر افزایشی و  بسیار مطلوبی خواهد داشت. با توجه به یافته های پژوهش حاضر و احتمال بیشتر وقوع سناریوی اول (سناریو محتمل)، براساس نظر خبرگان، برخی از راهبردهای پیشنهادی برای تحقق سناریوی دوم (سناریوی مطلوب) شامل تثبیت دموکراسی، اجرای یکسان قانون درباره همه مردم، اصلاح یا لغو قوانین فساد زا و نیز تسهیل گردش آزادانه اطلاعات می شود.      

هدف: حیات جمعی، بدون برقراری ارتباط با دیگران ناممکن است و به زعم بسیاری از اندیشمندان، افزایش سرمایه اجتماعی در گسترش و تعمیق ارتباط ها نقش اساسی دارد. مهم ترین شاخص سرمایه اجتماعی، اعتماد است که بازتولید و بازسازی آن نقش مؤثری در ایجاد انسجام و همبستگی اجتماعی دارد. همچنین پیاده سازی موفق سیاست های عمومی دولت ها و نیز کارآمدی گروه ها، اصناف و نهادهای مدنی و نیز کنش های معقول و مورد انتظار بین فردی در اجتماع، همبستگی معناداری با تقویت و گسترش اعتماد اجتماعی دارد. هدف این تحقیق، شناسایی و تحلیل پیشران های مؤثر بر آینده اعتماد اجتماعی است. روش: این تحقیق با ترکیبی از روش های کیفی و کمی انجام شده است. پس از مرور منابع و بررسی و تحلیل اسناد و پویش محیطی، فهرستی شامل 80 عامل مؤثر بر اعتماد اجتماعی تهیه و سپس با انجام تکنیک دلفی با 15 نفر از خبرگان، در نهایت 11 عامل پیشران انتخاب، سپس برای بررسی روابط متقابل بین پیشران ها، ماتریس (ماتریس اثرات متقاطع) تنظیم و داده ها وارد نرم افزار میک مک گردید. یافته ها: در خروجی نرم افزار میک مک؛ بر مبنای رابطه مستقیم پیشران ها با یکدیگر، تاثیرگذارترین پیشران، پیشران پنداشت از عدالت و همچنین تأثیر پذیرترین پیشران، پیشران رضایت از زندگی بود و همین طور بر مبنای رابطه غیر مستقیم پیشران ها با یکدیگر، تأثیرگذارترین پیشران، پیشران پنداشت از عدالت و همچنین تأثیرپذیرترین پیشران، پیشران پنداشت از عملکرد دولت بوده است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج تحقیق، ضروری است که در سیاست گذاری های عمومی برای ارتقای اعتماد اجتماعی در سطوح مختلف آن (اعتماد بین شخص، اعتماد تعمیم یافته و اعتماد نهادی)، به عوامل خرد و کلان به صورت توأمان توجه جدی شود.