محمدقاسم احمدی

بعثت پیامبر’ زمینه تحول رفتار اجتماعی در جامعه نابسامان عرب جاهلی را فراهم کرد.ابلاغ آیات الهی به مردم توسط رسول خدا که با معرفی اصول و قواعد ِ هنجارهای اجتماعی همراه بود، تاثیری عمیق در تحول رفتار اجتماعی عرب جاهلی داشت. سوال ما این است که ویژگی های شخصیتی پیامبر اکرم’ چه نقشی در این تحول رفتاری داشت؟ نوشته حاضر با هدف توصیف و کشف چگونگی تحول رفتار اجتماعی عرب جاهلی به وسیله پیامبر اکرم’ و تحلیل نقش ویژگی های شخصیتی آن حضرت در تحول رفتار اجتماعی عرب جاهلی صورت گرفته است. برای دست یابی به این هدف از روش مطالعات اسناد تاریخی و تحلیل آنها بهره گرفته شده است. طبق یافته ها؛ نقش ویژگی های شخصیتی پیامبر اکرم’ مانند اخلاص، نرمخویی، امانت داری، صداقت، عصمت، خوش نامی، ساده زیستی، هماهنگی گفتار و عمل، خوش رفتاری، خوش گفتاری، عدالت ورزی و اُمی بودن، که آن حضرت را به الگوی تمام عیار تبدیل کرده بود، در تحول رفتار اجتماعی عرب جاهلی، برجسته و انکار ناپذیر است.

سیره پیامبر اکرم(ص)، در همه ابعاد برای ما مسلمانان حجت شرعی است. یکی از ابعاد سیره پیامبر(ص) روابط خارجی در حکومت آن حضرت است. هدف این مقاله، بررسی اصول حاکم بر روابط خارجی در سیره حکومتی پیامبر(ص) و شناخت چگونگی آن است. سؤال این است که روابط خارجی در حکومت نبوی بر چه اصولی استوار بود؟ برای پاسخ به سؤال فوق، به بررسی سیره پیامبر(ص) در این زمینه به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد تاریخی پرداخته شده و نتایج زیر بدست آمده است: روابط خارجی در حکومت نبوی بر اصولی مانند؛ توحید و خدامحوری، انحصار حاکمیت برای خدا، جهانی بودن دین اسلام و رسالت پیامبر اکرم (ص)، برتری اسلام و نفی ولایت کفار و نفی سلطه آنان بر مؤمنان، برقراری ارتباط و پیمان عدم تعرض با کسانی که در صدد جنگ با مسلمانان و نفی اسلام نبودند، وفای به عهد و پیمان، عدالتخواهی، دعوت و جهاد استوار بود. این اصول از سیره پیامبر اکرم(ص) و از قرآن کریم که سرچشمه سیره نبوی است، استنباط می شود. پیامبر(ص) بر اساس این اصول و با حفظ عزت و مصلحت مسلمانان، به دعوت اسلامی پرداخت و در زمان حیاتش اسلام را در سراسر جزیرهالعرب گستراند و زمینه گسترش آن به سایر نقاط جهان را فراهم ساخت.