کیوان ندافی

در منطقه خلیج فارس مرزها هنوز در مراحل اولیه تکامل خود هستند و زمانی طولانی نیاز است تا تکامل یابند و به تدریج خطوط مرزی جایگزین مناطق مرزی شوند. در این رابطه مرزهای اغلب کشورهای منطقه مانند بحرین، امارات متحده عربی، قطر، عراق و کویت در مراحل مختلف تعیین خطوط مرزی با مشکل مواجه بوده و اغلب به اختلاف و درگیری بین آن ها انجامیده است. با توجه به این مقدمه هدف اصلی این تحقیق عبارت از ارائه مدل راهبردی حل چالش های مرزی دریایی ایران با کشورهای جنوبی خلیج فارس است. سوال اصلی مقاله این است که مهمترین عوامل موثر در حل چالش های مرزی دریایی ایران با کشورهای جنوبی خلیج فارس در قالب یک مدل راهبردی کدام اند؟روش تحقیق انجام شده بر حسب پیاژ ساندرز و لایه به لایه می باشد. استفاده از MIXED METHOD روش اصلی پژوهش ما می باشد. روش جمع آوری داده ها بر اساس روش کتابخانه ای، استفاده از مقالات وکتب گوناگون، مشاهده مستقیم، مصاحبه و استفاده از پرسشنامه می باشد. برای تحلیل داده های کیفی از روش کوربین و استراوس استفاده ش ده اس ت. ب ر اس اس ای ن روش ب رای تحلی ل داده های کیفی گردآوری شده بعد از مرحله کدگذاری باز، شرایط علی و پدیده محوری و مداخله گر و شرایط زمینه ای شناسایی می شود تا در نهایت پارادایمی منطقی یا تصویری عینی از بحث ارائه شود. نتایج مقاله نشان می دهد که ایجاد تصویر ذهنی متمایز از سایر کشورهای بعضا متخاصم در اذهان همسایگان و تقویت سیستم مدیریت اختلافات مرزی، از اقدامات ضروری جهت رشد ارتباطات محسوب می شود.

کم و بیش همه کشورهای منطقه خلیج فارس به ویژه کشورهای عربی با هم اختلاف سرزمینی و مرزی دارند. حل اختلافات منطقه ای از آن جهت اهمیت مضاعف ایجاد می کند که نقش واسط بین امنیت داخلی و امنیت خارجی دارد و پاشنه آشیل دولت ها محسوب می شود. سمت گیری تهدیدات از کانون های بیرونی نقطه آسیب پذیری حاکمیت هاست و هر آینه روابط فی مابین همسایگان رو به تیرگی بگذارد. با توجه به این مقدمه هدف اصلی تحقیق عبارت است از بررسی و شناخت اختلافات ارضی و مرزی ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس و ارایه مدل راهبری برای حل و فصل مشکلات است. سوال اصلی تحقیق این است که آیا بهبود روابط ایران با کشورهای اثرگذار در منطقه ( آمریکا، انگلیس، مصر و عربستان و....) موجب فروکش نمودن تنش بین ایران و امارات متحده عربی و به فراموشی سپردن مسئله جزایر خواهد شد ؟ این مقاله ﺑﺎ رویکردی ﺟﺎﻣﻊ و روش تحقیق کیفی برگرفته از نظریه اشتراوس و کوربین ﺑ ﻪ ﺑﺮرﺳی و ارائه مدلی برای حل اختلافات مرزی دریایی در روابط ایران با کشورهای جنوبی خلیج فارس پرداخته است. حجم نمونه برای مصاحبه از خبرگان در چارچوب اشباع نظری نهایی گردید و از راهبرد نظریه داده بنیاد ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ کدگذاری باز، ﻣﺤﻮری و اﻧﺘﺨﺎﺑی و ﻧیﺰ اﻟﮕﻮی ﻣﺒﻨﺎیی این نظریه جهت تدوین ﻣ ﺪل ﻣﺴﺘﺨﺮج از مقاله استفاده شده اﺳﺖ. یافته ها منجر به شناسایی شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر و ابعاد پدیده اختلافات مرزی شد.