سعید طرزمی

روان شناسان معتقدند، وجود بعضی از گره های روانی، عامل شکل دهی بسیاری از رفتارهای آدمی است. روان افراد در مقابل انواع تنش ها، برای جلوگیری از فروپاشیدگی روانی، به ساز و کارهایی پناه می برد که فروید و همکارانش آنها را مکانیسم های دفاعی روان می نامند. اضطراب و حس حقارت، مهم ترین عامل تنیدگی هستند و مکانیسم های دفاعی، زمانی به کار می افتند که اضطرابی عمیق، روان آدمی را در هم می فشارد. دلیل تراشی، فرافکنی، جبران، انکار، سرکوب و موارد فراوانی از این قبیل، نوعی واکنش دفاعی در برابر این از هم پاشیدگی روانی هستند. این نوشتار بر آن است تا انگیزه رفتارهای نابهنجار سودابه در شاهنامه فردوسی را از دید مکانیسم های دفاعی روان مورد بررسی قرار دهد. خیانت به همسر، ریشه در ساز و کار دوپاره سازی شخصیت او دارد، اتهام دروغین به سیاوش، واکنش فرافکنی را در روان او تأیید می کند و دلیل تراشی مهم ترین واکنش او در رابطه با سیاوش است. باطل سازی و پرخاشگری نیز از زمره مکانیسم های دفاعی روان سودابه هستند که در هنگام بروز تنش در روان سودابه، به منصه ظهور می رسند. دستاورد این بررسی حاکی از آن است که رفتارهای نابهنجارسودابه، ریشه در عقده های فراوان در شخصیت وی دارد، عقده هایی که از دید دانش روان شناسی قابل بررسی و اصلاح هستند. به همین دلیل شخصیت سودابه با توجه به ساز و کار روانی ویژه ای که دارد به لحاظ دفاعی در مقابل تنش های روانی که در داستان مطرح شده در شاهنامه فردوسی بر او وارد شده است مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد

به اشعاری که بیشتر در قالب دوبیتی به گویش نواحی غرب، مرکز و شمال ایران سروده شده، فهلویات می گویند. در طول تاریخ، افزون بر فارسی، به عنوان زبان مورد قبول سراسر ایرانشهر یا ایران بزرگ و نیز سرایش شعر به آن، زبان های منطقه ای و محلی نیز فعالیت های ادبی خود را داشته اند. منطقه آذربایجان فعلی جزو مناطقی است که زبان پهلوی آذربایجان در قرون گذشته در آن رواج داشته است  و م ردم منطقه، ضمنِ تکلم به پهلوی آذربایجان، فهلویاتی نیز به این زبان سروده اند. هدف این مقاله، در ابتدا، بیان تعریفی از فهلویات و سپس معرفی شعرایی است که در تبریز به این زبان شعر سروده اند. به منظور یافتن شناخت اندکی با ویژگی های این زبان و اشعار سروده شده به آن، نمونه هایی از این اشعار فهلوی بررسی می شود.