قاسم رحیمی فرد

در سال های اخیر رقابت پذیری به عنوان مفهوم اقتصادی تأثیرگذار بر توسعه پایدار صنعت گردشگری مطرح می شود. شاید تا چند سال پیش فقط ارائه خدماتی مثل اتاق های تمیز، سرویس حمل ونقل و غذای مناسب، مشتریان هتل ها را راضی نگه می داشت؛ ولی در حال حاضر مسافران هتل ها کل فرایند دریافت خدمات از مرحله ورود به اماکن اقامتی تا مرحله ترک آن را مورد ارزیابی قرار می دهند و انتظارات خود را با کیفیت خدمات ارائه شده مقایسه و این ارزیابی را مبنای مراجعات بعدی قرار می دهند. از مهم ترین ویژگی های خدمات اقامتی، ایجاد حس اطمینان و آسایش به مشتریان از طریق رابطه ای باکیفیت بالا و توجه به تأمین نیازهای روحی و جسمی مسافران هست. پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. باتوجه به شاخص های مورد بررسی، برای جمع آوری داده ها از روش تحقیق کتابخانه ای و سپس میدانی (روش پرسش نامه - طیف لیکرت) از گردشگران مراکز اقامتی در تبریز استفاده شده است. برای تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری تی تک نمونه ای (T-Test) به منظور ارزیابی شاخص های رقابت پذیری شهر تبریز استفاده شد. از تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تحلیل واریانس (Anova) برای بررسی و مطالعه وجود رابطه بین شاخص های رقابت پذیری گردشگری شهر تبریز و مدیریت کیفیت فراگیر و مشخص کردن تأثیر هر یک از متغیرهای مدیریت کیفیت فراگیر بر رقابت پذیری گردشگری شهر تبریز استفاده شد. همچنین برای چگونگی روابط بین متغیرها در بازه سه ماهه تیرماه و مهرماه 1402، همبستگی آن هم مورد بررسی قرار گرفت که از نوع مثبت بود و نتایج پژوهش نشان داد که با اعمال مدیریت کیفیت فراگیر، اندازه شاخص های رقابت پذیری گردشگری نیز در طول زمان در مراکز اقامتی تبریز افزایش پیدا می کند.

گردشگران به دنبال مقاصد جدیدی با اهداف متفاوت برای اوقات فراغت اند. گردشگری خلاق به دنبال برجسته نمودن خرده فرهنگ ها در جامعه محلی و احیای میراث ملموس و ناملموس و تعامل آموزشی، احساسی و اجتماعی گردشگر، و همچنین مشارکت وی با مکان و فرهنگ مردم مقصد است. در عصر گردشگری خلاق، گردشگران فقط به دنبال دیدار آثار تاریخی و طبیعی نیستند، بلکه به دنبال درک عمیق تری از جامعه مقصدند. با توجه به تنوع فرهنگی و پیشینه تاریخی و آثار هنری و صنایع دستی در خوی، توجه به گردشگری خلاق در این شهر بیش از پیش احساس می شود. با توجه به اهمیت موضوع گردشگری خلاق و موقعیت جغرافیایی خوی در رابطه با مرز ترکیه و وجود جاذبه های گردشگری آن، این پژوهش در راستای تحقق چنین امری انجام گرفته است. ایجاد یک مکان گردشگری خلاق به کاربستِ شاخص های مهم شهر خلاق اعم از مشارکت، تنوع شهری، سرزندگی فضاهای شهری، کارایی، و تکنولوژی ارتباطی نیاز دارد. جامعه آماری این پژوهش شامل شهروندان مناطق دوگانه خوی است و حجم نمونه 383 نفر تعیین شد. هدف از این مقاله ارزیابی شاخص های شهر خلاق در ایجاد گردشگری خلاق شهری در خوی است. در این راستا، روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. اخذ داده ها و اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی (پرسش نامه از شهروندان) است. نتایج پژوهش نشان می دهد میان شاخص های شهر خلاق و میزان تحقق پذیری گردشگری خلاق شهری رابطه معنی داری وجود دارد. اما شهر خوی دارای شاخص های مناسب برای ایجاد گردشگری خلاق نیست و در مؤلفه های گوناگون شاخص های شهر خلاق در خوی ضعف های اساسی وجود دارد.