زهرا کریمیان سیچانی

هدف: سنجش تأثیر عوامل مختلف بر سیستم های بازنشستگی به دلیل تعدد متغیرهای تأثیرگذار و تغییر آن ها در افق های زمانی بلندمدت به سادگی امکان پذیر نمی باشد. هدف این مقاله ارائه مدلی است که به وسیله آن بتوان تأثیر قوانین بازنشستگی پیش از موعد را بر صندوق بازنشستگی پبش بینی نمود.روش: این پژوهش با استفاده از پویایی های سیستم و در نظر گرفتن حلقه های بازخوران، به درک رفتار غیرخطی و شناخت قانونمندی های حاکم بر پدیده بازنشستگی های پبش از موعد پرداخته و مدلی برای تحلیل تأثیر این نوع بازنشستگی ها در سازمان تأمین اجتماعی طراحی و پیاده سازی می نماید که تا حدود زیادی ویژگی های عالم واقع را دارا می باشد.یافته ها: نسبت بازنشستگان پیش از موعد به بازنشستگان عادی در سال 1430 نسبت به سال 1395 افزایش چشمگیری خواهد داشت. همچنین افزایش بازنشستگی پیش از موعد (حتی با فرض جایگزینی کامل)، کاهش بیمه شدگان و افزایش بازنشستگان و بازماندگان را در بر خواهد داشت؛ به نحوی که افزایش یک درصدی آن می تواند به طور متوسط کاهش 16 هزار میلیارد ریالیِ درآمد سالانه سازمان را طی 35 سال آتی رقم بزند.نتیجه گیری: تصویب برخی از قوانین بدون توجه به سنجش عواقب آن، می تواند  پایداری صندوق و امنیت اقتصادی و اجتماعی کشور را  در بلندمدت به خطر بیندازد. مدل ارائه شده در این پژوهش نشان می دهد؛ با حفظ شرایط فعلی درخواست بازنشستگی های پیش از موعد، دارای روندی صعودی بوده و بار مالی زیادی بر دوش سازمان خواهد گذاشت. این مسأله، لزوم اصلاح قوانین مزبور و برقراری محدودیت های بیشتر جهت استفاده از این نوع بازنشستگی ها را طلب می نماید.

ارزیابی و اصلاح سیستمهای بازنشستگی از جمله مسائل پیچیده ای میباشند که به دلیل تعدد متغیرهای تاثیرگذار و تغییر متغیرها در افقهای زمانی بلندمدت، نمیتوان آنها را به سادگی بررسی و تحلیل نمود. هدف این مقاله مطالعه و تحلیل متغیرهای جمعیتی بر نسبت پشتیبانی (تعداد بیمه شدگان بر تعداد مستمری بگیران) در سازمان تأمین اجتماعی است. این نسبت تا حدودی نسبت ورودی به خروجی صندوق را نمایش داده و بر اساس آن میتوان با توجه به میزان حق بیمه های جاری و مبالغ مستمری فشار موجود بر صندوق را تخمین زد. در این مقاله با استفاده از اطلاعات و آمارهای سازمان مذکور و مرکز آمار ایران در سالهای 98-95، مدلی بر پایه پویایی های سیستم طراحی و بعد از تست و اعتبارسنجی مدل، سیاستهای مختلف بررسی و تحلیل گردیدند. یافته ها نشان می دهند تا سال 1412 جمعیت سالمند کشور دو برابر و جمعیت سن کار 12درصد رشد خواهد داشت. همچنین نسبت پشتیبانی صندوق ظرف همان مدت به عدد 2.19 خواهد رسید. مشارکت مشاغل غیر رسمی، اشتغال جوانان، مشارکت اقتصادی زنان و نرخ باروری مهمترین متغیرهای تاثیرگذار جمعیتی می باشند که با اعمال سیاستها و برنامه ریزی های مناسب میتوانند میزان نسبت پشتیبانی را به ترتیب به میزان 3، 1/2 ، 1/4 و 0/5 واحد افزایش دهند.