مهناز نجیب زاده

مقدمه: در دنیای نوین، با رشد و توسعه فعالیت های صنعتی، حجم تجارت جهانی به طرز شگفت انگیزی افزایش یافته است. کشورهای مختلف دنیا تلاش می کنند با صدور کالاهای صنعتی خود به بازار جهانی، منافع اشان را تضمین کنند. این امر برای کشورهای درحال توسعه و کمتر توسعه یافته که عمدتا متکی به منابع اولیه هستند، چالش های زیادی ایجاد کرده است و برای شناسایی دلایل اقبال به کالاهای خارجی تحقیقات بسیاری صورت گرفته است. .مصرف کالاهای صنعتی خارجی در ایران نیز به سرعت افزایش یافته و تداوم این امر تبعات زیان باری برای اقتصاد کشور دارد. پژوهش حاضر تلاش کرده است ﺭﺍﺑﻄﻪ پایگاه اقتصادی ﻭ ﻣﺼﺮﻑ کﺎﻻی صنعتی ﺧﺎﺭﺟی را بررسی کند.روش: این پژوهش از نوع کمی است و با تکنیک پیمایش انجام شده است. ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺁﻣ ﺎﺭی، ﺳﺮﭘﺮﺳ ﺘﺎﻥ ﺧ ﺎﻧﻮﺍﺭ در شهر کﺮﻣﺎﻥ هستند که 400 نفر ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺑ ﻪ ﺭﻭﺵ ﻧﻤﻮﻧﻪﮔی ﺮی ﺗﺼ ﺎﺩﻓی ﭼﻨ ﺪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪﺍی ﺍﻧﺘﺨ ﺎﺏ و داده های تحقیق از آنان جمع آوری شد. ﺍﺑ ﺰﺍﺭ این تحقیق جهت سنجش پایگاه اقتصادی، و مصرف کالاهای صنعتی خارجی، پرسش نامه های پژوهشگرساخته بود. برای ﺗﻌییﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺗﺤﻘیﻖ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ صوری و ﻣﺤﺘﻮﺍ ﻭ جهت تعیین پایایی با توجه به نحوه طراحی سئوالات که کیفی دو مقوله ای هستند از روش آزمون- آزمون مجدد استفاده شد که مقدار آن برای پرسش نامه پایگاه اقتصادی، 94/0 و برای پرسش نامه مصرف کالای خارجی، 89/0 بود.یافته ها: ﺑﺮﺍﺳ ﺎﺱ نتایج ﺗﺤﻘیﻖ، ﻣﺼﺮﻑ کﺎﻻهای صنعتی ﺧﺎﺭﺟی ﺩﺭ مقایسه با کالاهای ایرانی، در ﺑیﻦ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ کرمانی بالاست. براساس یافته ها، پاسخ گویان در مصرف کالاهای برقی، کالاهای خانگی، و کالاهای بهداشتی و آرایشی، تمایل بسیار زیادی به مصرف کالاهای صنعتی خارجی دارند؛ اما در لوازم التحریر و پوشاک، کالاهای ایرانی را ترجیح می دهند. به علاوه، یافته ها نشان می دهند، رابطه مثبت و معناداری بین پایگاه اقتصادی و مصرف کالای صنعتی خارجی وجود دارد. در مجموع، متغیرهای پایگاه اقتصادی، جنسیت، و تحصیلات قادر هستند، 277/0 از تغییرات مصرف کالاهای صنعتی خارجی را تبیین کنند.نتیجه گیری: مصرف کالاهای صنعتی خارجی در ایران بالاست و این امر با توجه به ساختار اقتصادی کشور به صادرات مواد اولیه از یک سو و ویژگی های جمعیتی کشور که به بالغ بر 90 میلیون رسیده است، مشکلات فراوانی را در سال های آتی برای کشور پدید خواهد آورد. با توجه به تبعات گسترده مصرف کالاهای صنعتی خارجی و اثر معنادار پایگاه اقتصادی بر مصرف و ترویج کالاهای صنعتی خارجی، ضرورت دارد فرهنگ سازی برای کاهش مصرف کالاهای مصرفی خارجی به طور جدی مطمح نظر مدیران و مسئولان کشور قرارگیرد تا از این طریق بتوان بر یکی از مشکلات مهم کشور فائق آمد.

هدف این نوشتار بررسی رابطه عزّت نفس ملّی و مصرف کالای خارجی است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری تحقیق، همه سرپرستان خانوار شهرهای تهران، شیراز و کرمان به تعداد است که 1200 نفر از آنان به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیقِ سنجش عزّت نفس ملّی، مقیاس عزّت نفس روزنبرگ است و برای سنجش مصرف کالای خارجی، پرسشنامه پژوهشگر ساخته مبتنی بر پنج بعد کالای برقی، لوازم التحریر، پوشاک، لوازم خانگی و لوازم آرایشی و بهداشتی به کار برده شد. جهت تعیین اعتبار ابزار تحقیق از اعتبار محتوا و جهت تعیین پایایی از ضرایب آلفا کرانباخ و کودر ریچاردسون استفاده شد. براساس یافته های تحقیق، اولاً، مصرف کالای خارجی در بین شهروندان ایرانی فراتر از میانگین است. ثانیاَ، رابطه منفی و معناداری بین عزّت نفس ملّی و مصرف کالای خارجی وجود دارد و این متغیّر قادر است 11/0 تغییرات مصرف کالای خارجی را تبیین کند. نتیجه گیری پژوهش حاضر این است که با آموزش و تقویت عزّت نفس ملّی در بین شهروندان، می توان مصرف کالای خارجی را کاهش و از این طریق به رفع یا تسکین یکی از مسائل اجتماعی حاد جامعه ایران، کمک کرد.

با توجه به روند روبه رشد مصرف کالاهای خارجی در ایران، هدف این پژوهش بررسی تأثیر آگاهی مصرف کنندگان از پیامدهای منفی مصرف کالای خارجی و ترجیح آن بر کالای داخلی در ایران است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری تحقیق، تمام سرپرستان خانوار در شهر شیراز به تعداد 916477  نفر هستند که 384 نفر از آنان با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق برای سنجش آگاهی از پیامدهای منفی مصرف کالای خارجی، پرسشنامه پژوهشگرساخته و مبتنی بر دو بعد پیامدهای اجتماعی و پیامدهای روانی بود که با استفاده از تحلیل عاملی و ضرایب بالاتر از 75/0، تعیین اعتبار سازه ای و با استفاده از ضریب 95/0 آلفا، تعیین پایایی شد. ابزار تحقیق برای سنجش مصرف کالای خارجی نیز یک پرسشنامه پژوهشگرساخته و مشتمل بر پنج گروه لوازم برقی، لوازم التحریر، پوشاک، لوازم خانگی و لوازم آرایشی و بهداشتی بود که با استفاده از  نظرات داوران، تعیین اعتبار محتوا و با استفاده از ضریب 91/0 کودر-ریچاردسون، تعیین پایایی شد. براساس یافته های تحقیق، با استفاده از مدل معادله ساختاری، آگاهی از پیامدهای منفی مصرف کالای خارجی تأثیر معنادار و مثبت بر ترجیح کالای داخلی دارد و قادر است 6 درصد تغییرات آن را تبیین کند. نتیجه گیری این پژوهش این است که با آموزش آگاهی از پیامدهای منفی مصرف کالاهای خارجی در ابعاد روانی و اجتماعی، می توان مصرف فزاینده کالای خارجی را کاهش داد و از این طریق، به حلّ یکی از مسائل اجتماعی حاد جامعه ایران، کمک کرد.