لیلا کارپیشه

با نظر به این که توسعه پایدار، امروزه بر پایه نوآوری و خلاقیت و استفاده از دانش استوار است، توسعه کارآفرینی اجتماعی در کشور ضمن فراهم آوردن زمینه رشد و توسعه پایدار، دارای این قابلیت است که مسائل و مشکلات جاری از جمله فقر، نابسامانی اجتماعی و فرهنگی، حتی بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی و معضل بزرگ انبوه بیکاران را مرتفع کند. علی رغم آن که صنعت گردشگری دارای مزایا و منافعی برای جوامع میزبان و گردشگران می باشند، با این حال گردشگری در قالب سنتی آن، دارای معایب و اثرات منفی بر جامعه میزبان خواهد بود. راهی برای ایجاد اخلال در صنعت سنتی گردشگری، تکیه بر جنبه تداوم نوآوری د آن است که این خود جنبه ای جدایی ناپذیر از کارآفرینی اجتماعی است. لذا مقاله حاضر بر آن است که با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای ضمن تعریف و شناسایی ویژگی های کارآفرینی اجتماعی و زمینه های اثرگذاری آن، ویژگی های کارآفرینان اجتماعی را ذکر کرده تا زمینه توسعه کارآفرینی اجتماعی مبتنی بر گردشگری که منجر به افزایش نوآوری، ارتقای سطح فناوری، افزایش اشتغال، تولید دانش فنی و تولید و توزیع درآمد در سطح جامعه می شود فراهم گردد. کلمات کلیدی: کارآفرینی، کارآفرینی اجتماعی، گردشگری، توسعه

رویکرد جدیدی که امروزه در زمینه مدیریت بلایا به ویژه خشکسالی و کاهش آسیب پذیری آن مطرح می باشد، استفاده از تجربیات ساکنان بومی هر منطقه است. جهت تأثیر هر چه بیشتر مدیریت بلایا بهتر است از تجربیات جوامع درگیر با بلایای طبیعی نیز استفاده نمود. این آگاهی ها و تجربیات می توانند با دانش نوین تلفیق شده و اثربخشی آن را افزایش دهند راهبردهای نوینی که در زمینه کاهش آسیب پذیری جوامع محلی از خطرات بلایای طبیعی به وجود آمده، مبتنی بر مشارکت مردم محلی و استفاده از دانش تجربی مردم محلی در کنار دانش نوین است در این میان حجم 34 درصدی جمعیت روستایی از جمعیت کل کشور به علت داشتن توان های محدود، کافی نبودن خدمات لازم و دسترسی کمتر به امکانات زیربنایی، آسیب پذیری زیادی در برابر بلایا دارند که این مسأله باعث شده از گذشته، اقدامات و تجربیاتی توسط خود روستاییان انجام گیرد که در بیشتر موارد نقش مؤثری در کاهش اثرات این بلایا داشته است. لذا می توان با تکیه به دانش بومی در کنار دانش نوین، مدیریت مطلوب تری در راستای کاهش آثار بلایا انجام داد. لذا مقاله حاضر بر آن است که با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای ، دانش بومی را تعریف کرده ، نقش و اهمیت دانش بومی در کاهش آسیب های محیطی به ویژه خشکسالی، و برخی از تجربیاتی که در این زمینه وجود دارد را مطرح نماید و چالش های تلفیق دانش بومی و نوین را در این زمینه بررسی نماید. کلمات کلیدی: خشکسالی، استراتژی های مقابله، دانش بومی، راهکارهای بومی

زدودن محرومیت و ایجاد اشتغال و تامین عدالت اجتماعی و ... به کرات مورد تاکید مدیران طراز اول کشور قرار گرفته است. توجه به مصالح کلی مملکت در سطح ملی ( به طور دائم) و درک ضرورت ها، همچنین توجه به این واقعیت که درصد بالایی از جمعیت کشور در روستاها به سر می برند ( به طور اخص)، برنامه ریزی برای این جمعیت عظیم را امری ضروری می داند. از طرف دیگر کشاورزی به عنوان محور اصلی توسعه و ضامن استقلال سیاسی، اقتصادی ما می باشد لذا پرداختن به مسائل و مشکلات روستاییان می تواند استقلال سیاسی و اقتصادی ما را تضمین کند. حمایت از بخش کشاورزی با کاهش بیکاری های پنهان و آشکار و ایجاد صنایع تبدیلی در جوار کشاورزی و دامداری در جهت تقویت ساختار اقتصادی امر بدیهی و در دراز مدت اجتناب ناپذیر می باشد. پرداختن به صنایع روستایی فواید بیشماری دارد که از جمله می توان به ایجاد تعادل نسبی بین جوامع شهری و روستایی، کاهش فقر، کاهش مهاجرت و ایجاد اشتغال، عدم وابستگی و ... نام برد؛ لذا تحقیق و تفحص در مدیریت کسب و کار روستایی به عنوان یک ضرورت در برنامه های رشته کارآفرینی و کسب و کارهای کوچک تلقی می گردد. مقاله حاضر بر آن است که با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای ضمن تعریف و شناسایی ویژگی های صنایع روستایی و تاکید بر تجارب سایر کشورها، اهمیت صنایع روستایی و مشکلات استقرار آنها را ذکر کرده تا زمینه توسعه این صنایع در روستاهای کشور فراهم گردد.

افزایش نیاز غذایی به دلیل رشد جمعیت، افزایش تعداد افراد گرسنه، کمبود منابع، افت سطح سفره های آب های زیرزمینی، آلودگی محیط زیست، کاهش حاصلخیزی خاک کشاورزی، فشار زیادی بر کشورهای در حال توسعه وارد کرده است برای مقابله با این مشکل معرفی و پذیرش فنّاوری های مدرن سازگار با محیط زیست ضروری به نظر می رسد، کشاورزی دقیق چنین فناوری هایی را ارائه می دهد. بدین ترتیب هدف مقاله حاضر مطالعه چالشهای کاربرد کشاورزی دقیق از دیدگاه کارشناسان کشاورزی استان اردبیل تعیین شد.این تحقیق از نوع کاربردی، کمی، توصیفی، پس رویدادی، پیمایشی و همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق شامل کارشناسان کشاورزی سازمان های جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و مرکز آموزش کشاورزی استان اردبیل ( N=365) که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه (n=169) محاسبه گردید که به صورت تصادفی طبقه ای متناسب انتخاب شدند. روایی محتوایی و ظاهری این تحقیق با استفاده از نقطه نظرات استادان گروه ماشین آلات کشاورزی و گروه ترویج دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل و ابهر و اعمال اصلاحات لازم به دست آمد. برای بدست آوردن پایایی از آزمون پیشاهنگ استفاده شد و ضریب آلفای کرونباخ 70/0 به دست آمد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی چالش ها و موانع تأثیر گذار بر اجرای کشاورزی دقیق نشان داد که 4 مانع بینشی، زراعی، آموزشی و ترویجی، مالی و تجهیزاتی، 75/62 درصد از کل واریانس متغییر دیدگاه کارشناسان نسبت به اجرای کشاورزی دقیق را تبیین کردند و از بین این موانع، عامل بینشی با مقدار واریانس 88/16 بیشترین سهم و متغییر مالی و تجهیزاتی با مقدار واریانس 48/14 کمترین سهم را در تبیین دیدگاه کارشناسان نسبت به اجرای کشاورزی دقیق داشته اند.

بر خلاف برنامه هایی که نشان از امنیت تولید بعد از ورود تکنولوژی به کشاورزی داشت، اصلی ترین هدف آن یعنی تولید غذا نیز به خطر افتاده و باعث شده که در دهه های اخیر امنیت و سلامت غذا در قالب پروتکل ها و قراردادهای بین المللی مورد توجه قرار گیرد و تحقیقات متخصصان کشاورزی متوجه کشاورزی ارگانیک گردد. لذا پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش های توسعه کشاورزی ارگانیک و به روش توصیفی- همبستگی انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و مرکز آموزش کشاورزی استان اردبیل (365=N) بودند که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و یا کارشناسی ارشد در یکی از گرایش های مهندسی کشاورزی بوده و در یکی از سازمان های مذکور اشتغال داشتند که بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 171 نفر تعیین شد. نمونه گیری بر اساس روش طبقه ای با انتساب متناسب بود و در داخل طبقه ها تعداد نمونه مورد نیاز به طور کاملاً تصادفی انتخاب شدند. ابزار اصلیجمع آوری داده ها، پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن توسط کارشناسان و صاحبنظران تولیدات ارگانیک تأیید شد. پایایی ابزار سنجش با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید که مقدار آن 76 .0 به دست آمد. نتایج تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، حکایت از شناسایی سه چالش اصلی شامل بینشی، اطلاعاتی و اقتصادی داشت. این عوامل درمجموع 28/ 64 درصد از کل واریانس مربوط به متغیرهای چالش های توسعه کشاورزی ارگانیک را تبیین کردند. با توجه به نتایج، توسعه کشاورزی ارگانیک بیش از هر چیز مستلزم توسعه اطلاعات تولیدکنندگان نسبت به تولید محصولات ارگانیک می باشد تا با اتکا به آن و برنامه ریزی در جهت ارائه آموزشهای بنیادین و اساسی به منظور ارتقا سطح دانش تولیدکنندگان، چالش های توسعه کشاورزی ارگانیک را مرتفع نمود .

بکارگیری و توسعه کشاورزی دقیق یکی از ضروریات بخش کشاورزی هر کشوری محسوب میشود که باید مورد توجه کلیه مسئولان و دست اندرکاران ذیربط قرار گیرد. لذا هدف این تحقیق، شناسایی و بررسی عوامل موثر بر کاربرد کشاورزی دقیق از دیدگاه کارشناسان کشاورزی استان اردبیل بوده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کارشناسان کشاورزی سازمانهای جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و مرکز آموزش کشاورزی استان اردبیل ) N=365 ( که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه ) n=169 ( محاسبه گردید که به صورت تصادفی طبقه ای متناسب انتخاب شدند. روایی محتوایی و ظاهری این تحقیق با استفاده از نقطه نظرات استادان گروه ماشین آلات کشاورزی و گروه ترویج دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل و ابهرو اعمال اصلاحات لازم به دست آمد. برای بدست آوردن پایایی از آزمون پیشاهنگ استفاده شد و ضریب آلفای کرونباخ 70 / 0 به دست آمد. با توجه به نتایج حاصل از تحقیق مشخص شد که در کل میزان تأثیرگذاری عوامل مؤثر بر بکارگیری کشاورزی دقیق در استان اردبیل در بین پنج عامل ( زیر ساختی، اقتصادی، دولتی و سیاستگذاری، پژوهش، آموزشی ترویجی) بیشترین تأثیرگذاری را عوامل زیرساختی با میانگین 4/29 و انحراف معیار 0/86 و کمترین تأثیر را عوامل آموزشی و ترویجی با میانگین 3/88 و انحراف معیار 0/94 دارا بودند.همچنین برگزاری دوره های آموزشی برای کارشناسان در زمینه کشاورزی دقیق، برقراری ارتباط مستمر بین بخش تحقیقات فناوری های نوین و بخش اجرایی کشاورزی، ارائه مشوق های مالی مناسب به کشاورزان برای اجرای کشاورزی دقیق، ایجاد مراکز اطلاع رسانی و بازاریابی و میزان حمایت دولت از کشاورزان دقیق، شناخت نقاط ضعف کشاورزی دقیق در کشور و تحلیل آنها جهت رفع به ترتیب بالاترین اولویت را در بین عوامل ( آموزشی ترویجی، پژوهش ، اقتصادی زیر ساختی، دولتی و سیاستگذاری، ، دارا بودند.

این مقاله نقش گردشگری کشاورزی را در کاهش فقر و توسعه پایدار جوامع روستایی بررسی می کند. گردشگری کشاورزی پتانسیل بالایی برای ایجاد فرصت های اقتصادی، حفظ فرهنگ محلی و تقویت انسجام اجتماعی دارد. با این حال، چالش هایی مانند زیرساخت های ناکافی، کمبود آموزش، و رقابت با دیگر بخش های گردشگری نیز وجود دارد. مطالعات نشان می دهد که موفقیت در این زمینه نیازمند مشارکت فعال جامعه محلی، برنامه های آموزشی جامع، و همکاری موثر بین دولت، بخش خصوصی و جوامع روستایی است. مدیریت پایدار منابع طبیعی و تنوع بخشی به فعالیت های گردشگری برای کاهش وابستگی به فصول خاص و افزایش درآمد در طول سال ضروری است. مقاله به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گردشگری کشاورزی می پردازد و بر اهمیت توجه به اثرات بالقوه منفی آن بر جوامع محلی و محیط زیست تاکید می کند. برنامه های آموزشی برای کشاورزان و ساکنان محلی در زمینه مدیریت گردشگری، بازاریابی و خدمات مشتری، کلیدی برای ارتقاء کیفیت خدمات و بهبود تجربه گردشگران است. همکاری بین بخش های مختلف برای بهبود هماهنگی و اجرای پروژه ها ضروری است. تنوع بخشی به فعالیت ها، مانند ایجاد اقامتگاه های بوم گردی و برگزاری کارگاه های صنایع دستی، می تواند جذابیت منطقه را افزایش داده و درآمد را در طول سال تثبیت کند. در نهایت، مقاله به سیاست گذاران، مجریان و پژوهشگران در استفاده از گردشگری کشاورزی به عنوان ابزاری برای بهبود معیشت روستایی و ترویج شیوه های پایدار کمک می کند.

توسعه کشاورزی سبز به عنوان راهبردی حیاتی برای دستیابی به پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در مناطق روستایی مطرح است. این رویکرد، شیوه های سنتی کشاورزی را با تکنیک های مدرن ادغام کرده و بر اصولی همچون مدیریت پایدار منابع، کشاورزی ارگانیک، تنوع زیستی و مسئولیت اجتماعی تأکید دارد. کشاورزی سبز نه تنها بهره وری اقتصادی را افزایش می دهد، بلکه مزایای زیست محیطی قابل توجهی مانند کاهش آلودگی، حفاظت از تنوع زیستی و ارتقای سلامت خاک و آب را فراهم می کند. با این حال، گذار به این شیوه با چالش هایی همچون موانع اقتصادی، زیست محیطی، فناوری و آموزشی روبرو است .مطالعات موردی نشان داده اند که کشاورزی سبز در مناطق مختلف جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه با نتایج مثبت از نظر تنوع زیستی، پایداری و افزایش درآمد همراه بوده است. به منظور غلبه بر چالش ها، پیشنهادهایی مانند ادغام فناوری های نوین، سیاست گذاری های حمایتی، اصلاح ساختارهای آموزشی و ارتقای مشارکت جامعه ارائه شده است. نتیجه گیری این است که تحقق کشاورزی سبز نیازمند همکاری گسترده بین ذینفعان مختلف، سرمایه گذاری در زیرساخت های سبز و ترویج نوآوری های پایدار است. کشاورزی سبز، چشم اندازی از امنیت غذایی و پایداری اقتصادی در کنار حفظ اکوسیستم ها ارائه می دهد که برای نسل های آینده نیز ضروری خواهد بود.