مسعود عبدالله زاده

نظریه کوانتوم باعث درک متفاوت انسان از فرایندهای فیزیکی است. مطابق آموزه های فیزیک جدید در موارد مهمی، قابلیت اظهار نظر درباره پرسشهای فلسفی همچون نحوه فاعلیت الهی وجود دارد. مساله اصلی این پژوهش بررسی و تطبیق پاسخ حکمت متعالیه و آموزه های فیزیک کوانتوم در خصوص فاعلیت الهی و نحوه تبیین مداخله خداوند در طبیعت می باشد. روش پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی و با هدف مقایسه به گونه مطالعه کیفی صورت گرفته است. یافته ها نشان می دهد تعابیر برآمده از فیزیک کوانتوم پاسخ به نحوه مداخله خداوند در طبیعت بر اساس مفهوم حرکت جوهری در حکمت متعالیه را به عنوان طرحی از تغییرات ذاتی و پیوسته در موجودات تایید می کند. نحوه چینیش ذرات، وظایف و نقشهای هر نوع از ذرات بنیادین به پیدایش و تحول در طبیعت به صورت خلقت اولیه، وابستگی وجودی، سیر صعودی و ... منجر می شود. نتیجه این نوع مطالعات تطبیقی به گسترش فهم وجود و تغییر در جهان کمک کرده و فضای جدیدی برای تعامل فلسفه و علم فراهم می آورد.

تفسیر کپنهاگی فیزیک کوانتومی متأثر از مبانی فلسفی پدیدارشناختی، با دوگانه انگاری پدیده و پدیدار، پدیدارشناسی فیزیک کوانتومی را مطرح کرد که حاصل آن نیز ذاتی بودن شانس و احتمال حاکم بر طبیعت است. لذا نتایج آزمایش های مربوط به ذرات کوانتومی غیرخوش تعریف همانند الکترون و فوتون، در هر آزمایش امکان تفاوت دارد. از سوی دیگر، نظام حکمت صدرایی با توجه به مبانی فلسفی موجود در حکمت، همانند نفی صدفه و علت مند بودن پدیده ها در جهان هستی، توانایی ارائه تفسیر واقع گرایانه و علی از مشاهدات فیزیک کوانتومی را دارد. از این رو ضرورت دارد ضمن بیان رویکرد پدیدارشناسانه فیزیک کوانتومی در توصیف احتمال ذاتی و عدم تعین حاکم بر طبیعت، تفاوت بنیادین آن با مبانی حکمت متعالیه بیان گردد. براساس یافته های این پژوهش، شانس و احتمال ذاتی حاکم بر طبیعت نیست و می توان از تجربیات کوانتومی توصیف علی و واقع گرایانه ارائه کرد. به عبارت دیگر تفاوت پدیدارها در تکرار آزمایش مشابه از پدیده معین، حتی در سطح تک ذره ها، تابع روابط علی است. در این نوشتار داده ها به صورت کتابخانه ای جمع آوری و به صورت توصیفی - تحلیلی بررسی می گردد. چشم انداز آن نیز پیامدهای فلسفی هر یک از تفاسیر فیزیک کوانتومی همانند طرد یا پذیرش واقع گرایی است