محمدرضا شریفی قزوینی

امروزه در فضای رقابتی موجود، طراحی یک برنامه استوار برای انتخاب سبد سهام، امری مهم و ضروری است. مسئله انتخاب سبد سهام یکی از مهم ترین مسائل در حوزه مالی است. بهینه سازی استوار راه حلی عمل ی ب رای مس ائلی ب ه ش مار می رود که در آن ها مقدار و توزیع پارامترها نامعلوم است. در پژوهش حاضر هدف بیشینه سازی سبد سهام استوار توزیعی بر اساس نسبت کالمار با متریک واسرشتن است که از نسبت های پاداش-ریسک است و محاسبه آن به توزیع بازده سبد سهام وابسته است. نسبت های پاداش-ریسک با در نظر گرفتن هم زمان بازده و ریسک برای سرمایه گذاران ریسک گریز اهمیت فراوانی دارد. استراتژی پژوهش برای استوارسازی پارامتر توزیع بازده، در نظر گرفتن تمام بازده هایی است که در یک همسایگی از توزیع تجربی سبد قرار دارد که برای تعیین چنین توزیع هایی از معیار متریک واسرشتن استفاده شده است. سبد نمونه ای پژوهش حاضر متشکل از 8 شاخص یا صنعت از بورس اوراق بهادار تهران با بیشترین حجم معاملاتی در بازه زمانی ابتدای 13۸۹ تا انتهای 1400 و در افق زمانی هفتگی است. داده های تست به 5 دوره تقسیم شده است و برای ارزیابی نتایج سبد استوار توزیعی در مقایسه با سبد فاقد این خاصیت از حاصل تقسیم میانگین نسبت های کالمار در 5 دوره مذکور به انحراف معیار آن ها استفاده شده است. نتایج بهینه سازی به کمک الگوریتم تجمعی ذرات نشان می دهد که سبد استوار توزیعی کالمار نسبت مذکور را به میزان 27/۱ بهبود می دهد و بعلاوه کمینه نسبت کالمار در 5 دوره در سبد استوار توزیعی نسبت به سبد فاقد این خاصیت بیشتر است.

سازمان ها برای دستیابی به مزیت رقابتی نیاز به ایجاد زیرساخت هایی دارند که از طریق اجرای پروژه های سرمایه گذاری در سازمان محقق می شود. از طرفی محدودیت منابع مانع از اجرای تمام پروژه های بالقوه می شود و اولویت بندی و انتخاب از بین آنها ضروری خواهد بود. ن کته حائز اهمیت در ارزیابی طرح های سرمایه گذاری، در نظر گرفتن معیار های متنوع در کنار شاخص های شناخته شده اقتصادی در یک مدل تصمیم گیری است که ضمن منظور نمودن مأموریت و استراتژی سازمان، در نزدیک نمودن مدل مربوطه به دنیای واقع تأثیر به سزایی داشته باشد. در بسیاری از سازمان ها، به جای وجود یک سیستم یکپارچه بنابر معیارهای مشخص و اندازه گیری شده برای تصمیم گیری، نظرات خبرگی تبیین نشده و گهگاه سلیقه های شخصی بر انتخاب پروژه ها تأثیر می گذارد. در این مقاله یک مدل اولویت بندی چندمعیاره برای ارزیابی پروژه های سرمایه گذاری در شرکت فولاد مبارکه ارائه می شود که در آن معیارهای مناسب و نحوه اندازه گیری آنها به همراه روش تعیین اولویت تشریح می شود. کاربرد مدل فوق در عمل ضمن انتخاب سیستمی پروژه ها و کاهش اعمال سلیقه های شخصی، شانس حذف پروژه بعد از تصویب را هم کاهش می دهد. کاربرد مدل فوق بر روی مجموعه پروژه های کاندید سرمایه گذاری شرکت در سال 97، انطباق بیش از 85 درصد اولویت بندی به دست آمده را با آنچه در عمل رخ داده، نشان می دهد

از مهم ترین موضوعات برای موفقیت سازمان ها، مسئله انتخاب مناسب پرتفوی پروژه ها است. در پژوهش های قبلی انتخاب سبد پروژه ها با تمرکز روی میزان کارایی پروژه ها انجام و کمتر به نقش ریسک توجه شده است؛ بنابراین در این مقاله مدلی چندهدفه برای انتخاب پرتفوی بهینه پروژه ها با رویکرد ترکیبی کارایی- ریسک و با استفاده از تکنیک های DEA، RPN، MOMP و NSGAII ارائه شده است که در آن نه تنها پارامتر ریسک شاخص اصلی در نظر گرفته شده است، کارایی پروژه ها و محدودیت منابع نیز در آن لحاظ شده است. همچنین مدل پیشنهادی قابلیت انتخاب سبد بهینه را در شرایط گوناگون از جمله نبود پروژه های ناسازگار (پروژه های متضاد که تنها یکی از آنها انجام شدنی است)، پروژه های پیش نیاز (پروژه هایی که انجام یکی وابسته به انجام دیگری است) و هم نیاز (پروژه هایی که لازم است هم زمان انجام شوند) دارد. از نوآوری های اصلی این مقاله ارائه روش حل فرا ابتکاری است که چندین پرتفوی بهینه نامغلوب پروژه ها را ارائه می کند.