محمدعلی صادقی کیا

نوآوری موتور محرکه اقتصادی قرن 21ام است که در یک محیط ایزوله اتفاق نمی افتد. نوآوری ها در نظام های نوآوری رخ می دهند. نظام های نوآوری مجموعه ای از نهادها، سازمان ها و روابط میان آنها هستند که برای تاثیرگذاری بر فرآیندهای نوآوری می بایست کارکردهای مشخصی داشته باشند. کارکردهایی که هدف غایی تمامی آنها خلق و اشاعه نوآوری است. تاکنون نظریه های مختلفی پیرامون کارکردهای نظام نوآوری انجام شده که هر یک به ترکیب خاصی از فعالیت ها اشاره دارند. در این پژوهش با استفاده از روش مرور نظام مند تلاش شد تا نظریه های پیشین مطالعه و مرور کاملی از آنها انجام شود. در نهایت و با جمع بندی کارکردهای پیشین، 7 کارکرد فعالیت های کارآفرینانه و استارت آپی، توسعه دانش، اشاعه دانش، هدایت مسیر جستجو، بازارسازی، بسیج منابع و مشروعیت بخشی معرفی شدند.

این مقاله روی آموزه های وسیع تری از برنامه های ماموریت گرای سیاست نوآوری –و در واقع سیاست هایی که هدفشان رشد سرمایه محور است- تمرکز دارد. هر چند در مورد مطالعات موردی ماموریت ها زیاد نوشته شده، اما این نوشته ها به یک جعبه ابزار سیاست گذاری جایگزین ختم نشده است. ماموریتها –حداقل- نیازمند ابزارهایی هستند تا به همان اندازه که در مورد تثبیت بازار می باشند، در مورد خلق مشترک بازار و شکل دادن به بازار هم باشند. این مقاله ویژگی های برنامه های ماموریت گرا را مرور کرده، به ویژگی های اصلی برنامه های آموزنده نگاهی می اندازد، و با ارائه یک مثال، در مورد این که چگونه می توان سیاست های ماموریت گرا را انتخاب و اجرا کرد بحث و گفتگو می کند.

هدف: لازمه تحقق مأموریتهای سازمانی، برخورداری آن از فرهنگ سازمانی سازگار با مأموریتهاست. از جمله سازمانهای مأموریت گرا، دانشگاه امام صادق است که مأموریت اش را تولید علوم انسانی اسلامی و دانشگاه اسلامی مرجع قرار داده اند. محقق نشدن این مأموریت، نشانه ناسازگاری فرهنگ سازمانی آن با مأموریت های از پیش تعیین شده است. به این منظور، پژوهش حاضر با هدف قرار دادن تحقق این مأموریت، میزان تناسب و اهمیت هر یک از خرده فرهنگهای پشتیبان در مدل فرهنگ سازمانی کامرون و کوئین را بررسی کرده است. روش: راهبرد پژوهش، پیمایش بود و اطلاعات لازم با استفاده از پرسشنامه استاندارد ارزیابی فرهنگ سازمانی کامرون و کوئین از نمونه 53 نفری اعضای هیئت علمی و مدیران دانشگاه جمع آوری و با استفاده از فن تحلیل اهمیت- عملکرد، تحلیل شده است. یافته ها: با تحلیل داده ها، خرده فرهنگ اهوکراسی در ربع «اینجا تمرکز کنید»، خرده فرهنگ همکاری در ربع «کار خوب را ادامه دهید» و خرده فرهنگهای بازاری و سلسله مراتبی نیز در ربع «اتلاف منابع» قرار گرفتند. نتیجه گیری: نتایج تحقیق بیانگر آن است که محقق شدن مأموریت دانشگاه، نیازمند تقویت فرهنگ ادهوکراسی است.

نوآوری های اجتماعی در پاسخ به حل مسائل و نیازهای اجتماعی راه حل های بدیع و جدیدی هستند که نسبت به راه حل های قبلی، مؤثرتر، کارآمدتر و یا حتی عادلانه ترند. خیریه ها و سازمان های مردم نهاد تنها یکی از بازیگران نوآوری های اجتماعی هستند. نوآوری های این بازیگران که ماهیتی نوع دوستانه دارند جهت اثرگذاری هر چه بیشتر نیازمند مشارکت مردمی هستند. لازمه موفقیت در جلب مشارکت مردمی برای این دست نوآوری های اجتماعی، استفاده از ابزارهایی است که مبتنی بر ادراک دقیق چرایی مشارکت مردم در امور بشردوستانه باشد. در این راستا، پژوهش حاضر با بررسی ادبیات جامعه شناسی، روان شناسی و زیست شناسی اجتماعی در زمینه نوع دوستی و نیز مصاحبه با خبرگان جلب مشارکت در امور خیر و خیریه های نوآور، با استفاده از روش تحلیل مضمون به شناسایی ابعاد مشارکت مردمی در نوآوری های اجتماعی پرداخته است. در پایان، مضامین فراگیر آگاه سازی، تقویت هویت و انسجام اجتماعی جامعه، تسهیل و جذاب نمودن مشارکت داوطلبانه، یادگیری و مهارت افزایی، اعتمادسازی و بهبود تعامل و ارتباط کنش گران اصلی به عنوان ابعاد اصلی مشارکت مردمی در نوآوری های اجتماعی معرفی شدند.

هدف این پژوهش ارائه مدل پارادایمی و نظام مند توسعه دیپلماسی علمی کشور مبتنی بر قابلیت های دانشگاه امام صادق (ع) و نیز اولویت بندی راهبردهای ناظر بر آن است. این پژوهش مبتنی بر استراتژی پژوهشی داده بنیاد و براساس رویکرد نظام مند استراوس و کوربین به دنبال استخراج مدل پارادایمی توسعه دیپلماسی علمی بوده و با استفاده از روش IPA اقدام به اولویت بندی راهبردهای آن کرده است. برای این منظور نخست 18 تن از استادان، خبرگان و متخصصان حوزه دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق (ع) شناسایی و مورد مصاحبه قرار گرفتند و در مرحله بعد با فرآوری داده ها و مفاهیم، مقوله های سطح های 1 و 2 مدل پارادایمی استخراج شد. در گام پسین پژوهش راهبردهای به دست آمده با استفاده از نظرات 15 تن از افراد اولویت بندی شد. براساس مراحل طی شده مشخص شد که حرکت به سمت توسعه دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق (ع) با توجه به قابلیت های پویای آن شرایط و عوامل ویژه ای دارد و خواهان ظرافت های خاصی را در طراحی ها است. ارتقا قابلیت های دانشگاه، تقویت جایگاه بین المللی ج.ا ایران، مقابله با کژکارکردهای دیپلماسی علمی در دانشگاه های علوم انسانی و تحقق مأموریت ج.ا.ایران نسبت به مستضعفین جهان اسلام از جمله پیامدها و نتایج پیاده سازی چارچوب توسعه دیپلماسی علمی در دانشگاه های علوم انسانی است، همچنین راهبرد «بین المللی سازی دانشگاه» بیشترین اولویت را میان راهبردهای ارائه شده دارد.

نوآوری با اطلاعات سروکار دارد و موفقیت آن متوقف به جریان مطلوبی از اطلاعات و ارتباطات است. در این میان، آن چه جریان دانش و اطلاعات را مختل می کند، سکوت سازمانی است. سکوت سازمانی، پدیده ای است که طی آن، کارکنان به صورت آگاهانه از اظهار نظرها، نقدها، پیشنهادها و در کل از تسهیم دانش و اطلاعات آشکار و پنهان خودداری می کنند. این پژوهش به دنبال آن است که به عنوان یکی از مهم ترین موانع نوآوری در سازمان های بخش عمومی، ابعاد اصلی سکوت کارکنان دانشی دانشکده های علوم انسانی استان تهران را شناسایی کند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش متکی بر روش شناسی داده بنیاد است. جامعه آماری پژوهش کارکنان دانشی دانشکده های علوم انسانی استان تهران بوده و نمونه گیری تا اشباع داده ها پیش رفته است. در این پژوهش تلاش شده است، پس از شناسایی انواع سکوت در سازمان، عوامل سکوت، پیامدها و راهبردهای کاهش سکوت به عنوان ابعاد اصلی سکوت سازمانی کارکنان دانشی، روایتی بر اجتناب از شکستن سکوت سازمانی و عدم توفیق در حرکت به سمت نوآوری در دانشکده های علوم انسانی ارائه گردد.

حوزه دیپلماسی علم و فنّاوری(دعف) دارای قلمرو مفهومی نوپایی دارد و با وجود قوّت قلمرو کاربردی، فاقد ادبیات نظری درخور در متون علمی و دانشگاهی است. دانشگاههای علوم انسانی به دلیل تعامل بیشتر با مسائل سیاسی، همواره مدّ نظر دستگاههای سیاست خارجه کشورها بوده اند و قبل از ورود دانشگاههای فنی و مهندسی و علوم پزشکی، زمینه ساز تعاملات بین المللی تلقی شده اند. هدف: هدف از انجام پژوهش پیشِ رو، علاوه بر شناسایی عوامل مؤثر بر دعف، ارائه چارچوب توسعه آن از طریق ظرفیتهای دانشگاههای علوم انسانی ج.ا.ایران بود. روش: در این مقاله، نخست به شناسایی درخت دانش عوامل مؤثر بر تأثیرگذاری دانشگاههای علوم انسانی کشور بر توسعه دعف پرداخته شده، سپس با استفاده از رویکرد مدلسازی تفسیری- ساختاری به سطح بندی عوامل و در نهایت، با استفاده از نرم افزار دیمتل به اندازه گیری شدت روابط بین عوامل در سطوح مختلف اقدام شده است. یافته ها: پنج سطح کلی زمینه ها، موانع، علل و لوازم، راهبردها و پیامدها و شدت روابط بین آنها و متغیّرهای درونی آنها ارائه شده است.

سیاست گذاران، طی سه دهه گذشته، بیش از پیش به نقش نوآوری در عملکرد اقتصادی و حل مسائل پیش آمده (مانند مسائل آب و هوایی) علاقه مند شده اند. این دیدگاه که سیاست گذاری در حمایت از نوآوری مؤثر است، در سال های اخیر فراگیر شده و اصطلاح سیاست نوآوری به طور معمول به کار رفته است. این مقاله، با تمرکزی خاص بر تعریف سیاست نوآوری (چیستی آن)، بنیادهای نظری آن (چرا سیاست نوآوری نیاز است) و همچنین چگونگی طراحی، پیاده سازی و حکمرانیِ سیاست نوآوری، سهم این حوزه به سرعت در حال ارتقا از سیاست عمومی را مد نظر قرار می دهد. سیاست نوآوری یکی از حوزه های سیاست عمومی است که به سرعت در حال رشد و ارتقا است.