محمدعلی وحدت زاد

امروزه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در توسعه کشورها نقش اساسی دارند و ضروری است عملکرد آنها با روش ها و معیارهای مناسب مورد ارزیابی قرار گیرد. در بین کارکردهای مختلف دانشگاه ها، پژوهش و تولید علم نقش برجسته ای دارد و بررسی برون دادهای علمی، بخش مهمّی از ارزیابی علمکرد علمی دانشگاه ها محسوب می شود. یکی از روش های ارزیابی برون دادهای علمی، به کارگیری شاخص های علم سنجی است. در این زمینه، شاخص های متعدّدی به منظور ارزیابی کمّی و کیفی برون دادهای علمی پژوهشگران تعریف شده که می تواند به سطح مؤسّسات توسعه یابد. در این مقاله، با روش پیمایشی – توصیفی تعداد 285526 مقاله علمی مربوط به 76 دانشگاه و مؤسّسه آموزش عالی دولتی تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. داده های هر دانشگاه به صورت جداگانه با استفاده از شاخص های تعداد تجمّعی برون دادهای علمی، تعداد استنادها، سهم کیفی، شاخصh ، پارامترm و شاخصg مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و رتبه بندی مؤسّسات انجام شد. نتایج نشان می دهد که دانشگاه تهران از نظر تعداد تجمّعی برون دادهای علمی و تعداد استنادها، دانشگاه صنعتی شریف از نظر شاخصh و شاخصg ، و دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل از نظر پارامترm برترین دانشگاه های ایران در بین دانشگاه های مورد بررسی هستند. در رتبه بندی های انجام شده، رتبه بندی بر اساس پارامترm جایگاه بسیاری از دانشگاه ها را به علّت قدمت پژوهشی تغییر داده است. در نهایت، مقایسه نتایج رتبه بندی های ارائه شده با نتایج نظام های رتبه بندی ISC وURAP مورد بحث قرار گرفت. یافته ها  نشان می دهد که رتبه بندی دانشگاه های ایران از نظر شاخص های تعداد تجمعی مقالات، تعداد استنادها، شاخصh و شاخصg همبستگی شدیدی با نتایج نظام های رتبه بندیISC وURAP دارند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه شاخص ها و معیارهای نظام های رتبه بندی با مفاهیم و الزام های اسناد فرادستی آموزش عالی کشور و بررسی میزان تناسب مدل های رتبه بندی جهت رتبه بندی دانشگاه های ایران است.   روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی و به روش تطبیقی انجام شده است. در این پژوهش با مطالعه شاخص ها و معیارهای 12 نظام رتبه بندی دانشگاه ها، محتوای متنی اسناد فرادستی آموزش عالی کشور به عنوان راهبردهای ابلاغی تحلیل و مفاهیم در قالب کدهای باز و محوری استخراج گردیده است. کدهای باز، از نظر مفهومی، با رویکرد روش گسترش مشخصه های کیفی با شاخص ها و معیارهای مدل های رتبه بندی دانشگاه ها تطابق مفهومی داده شده اند. یافته ها: با تحلیل محتوای متن هفت سند فرادستی آموزش عالی کشور، 241 گزاره الزام آور برای دانشگاه ها و 36 مفهوم اصلی استخراج گردیده است. مفاهیم استخراج شده در قالب کدهای باز  با  26 شاخص اصلی نظام های رتبه بندی دانشگاه ها تطابق داده شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد تنها 69% مفاهیم استخراج شده از اسناد فرادستی، به گونه ای در این مدل ها مورد توجه قرار گرفته و 31% مفاهیم استخراج شده از اسناد، در نظام های رتبه بندی دیده نمی شود. از این رو، لازم است ارزش ها و معیارهای مطلوب مندرج در اسناد فرادستی در رتبه بندی دانشگاه های ایران لحاظ شود.

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی انتظارات مشتریان از کیفیت خدمات دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری بر اساس ابعاد پنجگانه مدل سروکوال به انجام رسید . این تحقیق، از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ رویکرد توسعه ای می باشد.در این تحقیق ، مشتریان دفاتر خدمات مسافرتی در شهر تهران به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند که تعداد آنها بیش از ۱۰۰ هزار نفر بود. بر اساس جدول کرجسی و مورگان ، برای جوامعی با حجم بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر ، به حداقل ۳۸۴ نفر نمونه آماری نیاز می باشد که در این تحقیق سعی شد از طریق روش نمونه برداری خوشه ای با حجم برابر ، فرایند نمونه گیری انجام شود.همچنین در این تحقیق از سه پرسشنامه محقق ساز جهت شناسایی، غربالگری انتظارات مشتریان، از روش های تجزیه و تحلیل توصیفی (فراوانی) و استنباطی (آزمون کولموگراف -اسمیرنوف و تحلیل عاملی تائیدی)استفاده شد. در این فاز جهت انجام آزمونهای لازمه ، از نرم افزار های EXCEL-SPSS-LISREL بهره گرفته شد. علاوه بر این ، در فاز دستیابی به وزن و اولویت موارد ، از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد و جهت انجام محاسبات آن نیز،نرم افزارEXPERT CHOICE . سر انجام نتایج تحقیق منجر به شناسایی ۱۴ انتظار خدمتی در قالب ۵ بعد کلی شدو وزن نسبی و اولویت بندی آنها تعیین گردید.

رتبه بندی یکی از ابزارهای ارزیابی عملکرد، رقابت پذیری و موفقیت دانشگاه ها به شمار می آید. رتبه بندی ای مطلوب است که برگرفته از رسالت های کلیدی نظام آموزش عالی باشد به گونه ای که با اجرای آن، شاهد تغییر رفتار موسسات در مسیر اهداف کلان باشیم. در این مقاله، اسناد فرادستی آموزش عالی کشور به عنوان راهبردهای ابلاغی انتخاب و متن هر کدام با انتخاب گزاره های الزام آور برای دانشگاه ها و کدگذاری باز و محوری، تحلیل محتوا شده است. از 241 گزاره، 36 کد اصلی استخراج و کدها در شش محور گروه بندی شدند. برای کدگذاری محوری، کارکردهای اساسی دانشگاه ها درنظر گرفته شد. برای استخراج معیارهای مناسب، کدهای محوری حاصل از تحلیل محتوای اسناد، مبنا قرار گرفت و در ادامه، معیارهای آموزشی، پژوهش و فناوری، تاثیرگذاری اجتماعی و فرهنگی، کارآفرینی و خلق ثروت، کمک به توسعه پایدار و تعاملات بین  المللی و فرابخشی برای رتبه بندی دانشگاه های ایران پیشنهاد و مهم ترین مفاهیم هر معیار معرفی گردید. نتایج نشان می دهد که تاثیرگذارترین کدهای هر معیار به ترتیب پژوهش تقاضامحور، آموزش تقاضامحور، آموزش و پژوهش مبتنی بر ارزش های اسلامی، توجه به محیط زیست و همکاری های بین المللی بوده است.

دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، به عنوان نهادهای دانش محور نقش کلیدی در توسعه کشورها دارند و عملکرد آنها در حوزه های مختلف باید ارزیابی شود. در میان کارکردهای مختلف دانشگاه ها، پژوهش و تولید علم نقش برجسته ای دارد و بررسی برون دادهای علمی، بخش مهمّی از ارزیابی علمکرد دانشگاه ها محسوب می شود. یکی از روش های ارزیابی برون دادهای علمی، به کارگیری شاخص های علم سنجی است. بیشترین تعداد برون داد علمی دانشگاه های ایران در سالهای اخیر به موضوعات مهندسی اختصاص دارد. در این مقاله، 85097 مقاله علمی با موضوعات مهندسی در دانشگاه ها و مؤسّسات آموزش عالی دولتی تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری با روش پیمایشی-توصیفی انتخاب و بررسی می شود. داده های هر دانشگاه به صورت جداگانه با شاخص های تعداد تجمّعی برون دادهای علمی مهندسی، تعداد استنادها، سهم کیفی، شاخص h، پارامتر m و شاخص g تحلیل و رتبه بندی مؤسّسات انجام می شود. نتایج نشان می دهد دانشگاه تهران از نظر تعداد تجمّعی برون دادهای علمی مهندسی و تعداد استنادها، دانشگاه صنعتی شریف از نظر شاخص های h و g، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی از نظر سهم کیفی و دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل از نظر پارامتر m و سهم دانشکده های مهندسی در برون داد مهندسی، برترین دانشگاه های ایران در بین دانشگاه های مورد بررسی هستند. همچنین نتایج رتبه بندی های ارائه شده با نتایج نظام رتبه بندی ISC مقایسه می شود. یافته ها نشان می دهد رتبه بندی دانشگاه های ایران از نظر شاخص های تعداد تجمعی برون داد مهندسی، تعداد استنادها، شاخص h و شاخص g با نتایج نظام های رتبه بندی ISC همبستگی معناداری دارد.

امروزه دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در توسعه کشورها نقشی اساسی دارند. به دلایل متعددی ازجمله تقاضای گسترده برای تحصیلات تکمیلی، سیستمهای آموزشیِِِِِِِِِِِِِِِِِ نوین، بین المللی شدن صنعت آموزشِ عالی و ایجاد دانشگاههای کارآفرین و نوآور رقابت بسیار نزدیکی در این صنعت به وجود آمده است. به طوری که این رقابت منجر به بهبود کیفیت آموزشی، ارتقا عملکرد دانشگاهها، توسعه مبتنی بر دانش، دستیابی به منابع بیشتر و جذب سرمایه های فکری بهتر شده است. یکی از روشهای تعیین جایگاه دانشگاهها، نظامهای رتبه بندی است که در طول زمان با تغییرات زیادی مواجه بودند. در این مقاله، ابتدا نحوه شکل گیری و ویژگیهای نظامهای معتبر رتبه بندی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. در ادامه، با توجه به مزایای رتبه بندی دانشگاهها و مراکز آموزشِِ عالی، با  رویکردی انتقادی به بررسی چالشهای اساسی پیش رو در نظام های رتبه بندی، شاخصها و روشهای اندازه گیری داده ها پرداخته شده است. نتایج بررسی نشان می دهد که نظامهای رتبه بندی موجود جامع نبوده و عمدتاً با مشکلاتی در زمینه های سنجش کیفیت، نمایش رشد یا افول، وزن دهی معیارها، اثر متئو، اعتبارسنجی، جامعیت، وضوح، تحرک و بالندگی، تعمیم پذیری و محدودیت زبان مواجه هستند. درنهایت، با توجه به اینکه هرساله دانشگاههای ایران توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام رتبه بندی می شوند، معیارهای این نظام نیز موردِ مطالعه قرار گرفته و پیشنهادهایی برای رفع کاستی ها ارائه شده است.

امروزه توفیق سازمان ها در گرو مدیریت صحیح دانش سازمانی است که با بکارگیری استراتژی مناسب امکان پذیر است، از طرفی منابع سازمانی جهت مدیریت دانش نیز محدود هستند؛ بنابراین استراتژی مدیریت دانش متناسب با شرایط سازمانی باید طوری انتخاب شود که بتواند با اختصاص صحیح منابع، به بیشترین اثربخشی در سازمان منجر شود. برای این منظور، پژوهش حاضر با هدف انتخاب استراتژی مدیریت دانش با استفاده از رویکرد ترکیبی فرایند تحلیل شبکه ای (ANP ) و DEMATEL فازی در بانک انصار استان کرمانشاه انجام شده است. روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازلحاظ گردآوری داده ها از نوع توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان درزمینه ی مدیریت دانش، مدیران ارشد و کارکنان شعب بانک انصار استان کرمانشاه است و جمع آوری داده ها به صورت سرشماری و با استفاده از ابزار پرسشنامه صورت گرفته است. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزارهای Decision Super و SPSS تحلیل شد. طبق یافته ها، وزن هر یک از زیرشاخص ها (Wi) و امتیاز استاندارد آن ها (Zi) در سازمان به دست آمد و با استفاده از آن ها مقدار 709/6 برای شاخص KMSI به دست آمد که طبق آن، استراتژی ترکیبی مایل به استراتژی کدگذاری به عنوان استراتژی غالب در سازمان انتخاب شد.