سعید کشاورزی

شیوع بیماری کرونا در جهان، سازمان ها را با چالش های جدی مواجه کرده است. با این حال تاکنون پژوهش های اندکی به منظور شناخت پیامدهای کرونا بر کارکنان سازمان ها در جهان و کشورمان انجام شده است. از این رو مطالعه حاضر ضمن بررسی متغیرهای مرتبط با وضعیت همه گیری، به ارزیابی نقش حمایت سازمانی در کاهش احتمالی این اثرات می پردازد. بررسی این موضوع از این جهت مهم است که نشان می دهد آیا در شرایط بحرانی، سازمان ها با عمل به مسئولیت اجتماعی خود می توانند از تبعات بحران در امان بمانند یا خیر. برای انجام این مطالعه، 500 نفر از کارکنان مجتمع گاز پارس جنوبی به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای، متناسب با حجم پیمایش شدند. یافته های این مطالعه در درجه نخست بیانگر آن است که کارکنان عموماً عملکرد حمایتی سازمان را متوسط و خطرات ابتلا به کرونا را در سطح بالایی ارزیابی کرده اند. همچنین نتایج این مطالعه رابطه مستقیم معنادار متغیرهای ادراک دشواری وضعیت همه گیری و تصور ریسک ابتلا و رابطه معکوس معنادار سلامت عمومی با اختلال کاری کارکنان را تأیید کرد. علاوه بر این، یافته ها مبین نقش تعدیل گر حمایت های سازمانی در کاهش اثرات ادراک دشواری از وضعیت همه گیری است؛ چنان که در سطوح بالای حمایت سازمانی، از اثرات ذهنی وضعیت همه گیری بر اختلال کاری کارکنان کاسته می شود و بالعکس. درنهایت ضمن بحث درخصوص نتایج، پیشنهادهایی برای تحقیقات بعدی و همچنین توصیه هایی عملی به منظور بهبود وضعیت کارکنان در زمان بروز بحران هایی مشابه با بحران همه گیری ارائه می شود.

نخبگان علمی یکی از ارکان توسعه کشور محسوب می شوند؛ از این رو ماندگاری یا جذب آنان از اولویت های اساسی کشور است. با این حال، آمارها نشان دهنده وضعیت به شدت نامطلوب کشور از نظر فرار نخبگان است. به فراخور اهمیت موضوع، در سال های گذشته سازمان بنیاد ملی نخبگان بر ای رسیدگی و بهبود وضعیت نخبگان تأسیس شده است. شناخت چگونگی بازنمایی این بنیاد و بوروکراسی حاکم بر آن در ذهن نخبگان می تواند به فهم جهان ذهنی نخبگان، شناخت محتوا و کیفیت اثرگذاری این بنیاد منجر شود؛ از این رو در این مطالعه تجربه نخبگان از رویارویی با بوروکراسی بنیاد کاوش شده است؛ بدین منظور، با استفاده از روش شناسی کیفی و برای ارائه نظریه زمینه ای، با یازده نفر از استعدادهای درخشان مصاحبه های عمیق انجام شد که به صورتی هدفمند و نظری انتخاب شدند. سپس کدگذاری داده های حاصل به شیوه  باز، محوری و گزینشی انجام شد. درمجموع یافته های پژوهش شامل 15 مقوله اصلی، 36 مقوله فرعی و 317 مفهوم است. درنهایت نیز مقوله هسته نهایی استخراج شد. نتایج نشان می دهد تنش های مداوم و گوناگون نخبگان در مواجهه با ساختار بوروکراتیک بوده که آن ها را از خود بیگانه کرده است. در پایان نتایج در قالب مدل پارادایمی و طرح واره نظری ارائه و مطرح شد.

زمینه و هدف: رضایتمندی جامعه پیرامونی از مباحث مهم در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکتی و توسعه پایدار به شمار می رود. منطقه عسلویه، واقع در استان بوشهر، بستر تحولات اقتصادی و رشد و احداث بسیاری از پروژه های نفت و گاز کشور بوده است به صورتی که به یک حوزه مهم انرژی مبدل شده است. با این حال، میزان رضایت جامعه پیرامونی از طرح های صنعتی در این منطقه همچنان در حد حدس و گمان یا در بهترین حالت به صورت غیرعلمی باقی مانده است. بنابراین، مطالعه پیش رو سطح و ابعاد مختلف رضایتمندی جامعه پیرامونی از طرح های نفت و گاز را به صورت روش مند سنجیده است. روش و داده ها: جهت انجام این تحقیق، 400 نفر از مردم منطقه پیرامونی بر اساس نمونه گیری خوشه ای پیمایش شدند. ابعاد رضایتمندی جامعه پیرامونی مبتنی بر موارد مطرح در مدل ایزو 26000 بوده و شامل سه بعد مشارکت شرکت ها در توسعه جامعه، محیط زیست و حاکمیت سازمانی می باشد. یافته ها: بر اساس نتایج این مطالعه، میزان رضایتمندی کلی مردم منطقه در سطح مطلوبی قرار ندارد. در میان ابعاد نارضایتی، بیشترین میزان مربوط به بخش کیفیت حاکمیت سازمانی بوده است. بحث و نتیجه گیری: وضعیت نارضایتی در این منطقه نیازمند برنامه ریزی جدی از سوی نظام حکمرانی است چنانچه در تمامی شاخص های مورد ارزیابی وضعیت نامطلوبی حاکم است. در منطقه پارس جنوبی با ابهام در خصوص اثرات محیط زیستی روبرو هستیم؛ چنانچه این فضای مبهم موجب گسترش اخبار غیرقابل تأیید در این زمینه می شود. به نظر می رسد یکی از راهکارهای ابتدایی، فراهم ساختن بستری است که نمایشگر وضعیت به روز شاخص های محیط زیستی باشد. پیام اصلی: پایداری منطقه عسلویه نیازمند توجه جدی است. از آنجا که بخش قابل توجهی از مردم بومی منطقه توانایی تمایز میان شرکت های نفت و گاز آن منطقه را نداشته و به همین دلیل، از نظر مردم محلی مسئولیت اقدامات مداخله ای از سوی هر یک از این شر کت ها چه مثبت و چه منفی به کلیت نظام سیاستگذاری منطقه تعمیم می یابد. 

توانمندی راهی برای دیده شدن زنان، همچون اعضای برابر جامعه، است که در عین حال می تواند نقش مهمی در توسعه جوامع ایفا کند. بر همین اساس، بررسی توانمندی زنان و عوامل مؤثر بر آن مورد توجه بسیاری از جامعه شناسان قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه شکاف دیجیتالی و توانمندی زنان شهر شیراز است. توانمندی زنان با مؤلفه های دسترسی و کنترل بر منابع، مشارکت در تصمیم گیری، آگاهی جنسیتی، تحرک، و امنیت بررسی شد. متغیرهای مستقلی که در این پژوهش بررسی شدند نیز عبارت اند از: طبقه اجتماعی، تحصیلات پاسخگو، تحصیلات همسر، شکاف فنّاوری، شکاف سواد اطلاعاتی، و شکاف دسترسی به اطلاعات. برای این پژوهش، نمونه ای به حجم 600 نفر با روش نمونه گیری لین و با شیوه نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شد. اطلاعات مورد نیاز با تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه، از بین زنان 15 54 ساله شهر شیراز جمع آوری شد. نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای طبقه اجتماعی، تحصیلات پاسخگو و همسر، شکاف فنّاوری، شکاف سواد اطلاعاتی، و دسترسی به اطلاعات با توانمندی زنان رابطه معناداری دارند. نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره نشان داد که به ترتیب متغیر های شکاف سواد اطلاعاتی و تحصیلات زیر دیپلم حدود 27 درصد از تغییرات متغیر توانمندی زنان را تبیین کرده اند.

آرزوها، یکی از مفاهیم مهم اجتماعی هستند که پیامدهای اجتماعی متعددی در پی دارند، اما در بیشتر پژوهش های جامعه شناسی مغفول مانده اند و روان شناسان آن را علی رغم دلالت های اجتماعی فراوان به ویژگی های روانی تقلیل می دهند. در این مسیر، ضمن برشمردن دلایل اهمیت این مفهوم اجتماعی و نقش آن در شکل گیری جهت گیری های اجتماعی کلی جامعه، پژوهشی گسترده با هدف شناسایی و ارزیابی آرزوها طراحی شد. برای این منظور ابتدا پژوهشی اکتشافی و مصاحبه محور بر روی جوانان انجام گرفت و آرزوهای آنان در قالب 18 دسته مشخص گردید. سپس با انجام پیمایشی با نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای بر روی 2712 نفر از جوانان یزدی، میزان اهمیت هر دسته از آرزوها و اثرات متغیرهای ساختاری- جمعیتی شامل جنسیت، سن و رشته تحصیلی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که آرزوهای خانواده محور مهم ترین و آرزوهای سیاسی کم اهمیت ترین دسته از آرزوهای جوانان بوده اند. همچنین، اهمیت آرزوها برای دختران بیشتر از پسران بوده و عموماً با افزایش سن از میزان اهمیت آرزوها کاسته شده است. علاوه بر این، رشته های تحصیلی جوانان نیز با برخی از دسته های آرزو رابطه معناداری داشته است. در نهایت، ضمن بحث در مورد آرزوهای مهم شناسایی شده، زمینه های نیازمند به برنامه ریزی و سیاست گذاری معرفی گردیده است.