علیرضا خواجه شاهکوهی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی قابلیت های مؤثر فناوری اطلاعاتی و ارتباطاتی (ICT) بر بهبود کیفیت زندگی در جوامع روستایی، با مطالعه تطبیقی روستای دارای مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات و روستای فاق د این مرکز انجام گرفت ه است که با توج ه به پیشرفت های چشم گیر و قابلیت های این فناوری و همچنین مشکلات پیش روی روستاییان، ضرورت این تحقیق بدیهی به نظر می رسد. روش تحقیق در این مطالعه، توصیفی- تحلیلی و به صورت پیمایشی انجام گرفته و برای ارائه ی یک تحلیل ساختاری، از آزمون های پارامتریک و ناپارامتریک و دیاگرام تحلیل مسیر بهره گرفته شده اس ت. جامعه ی آماری مورد مطالعه در این پژوهش را ساکنین روستای قرن آباد (دارای مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات) و روستای اصفهانکلاته (فاقد مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات) تشکیل می دهد که با استفاده از روش نمونه گیری کوکران، تعداد 114 نمونه برای روستای قرن آباد و 108 نمونه برای روستای اصفهانکلاته تعیین و به صورت تصادفی ساده انتخاب شده اند. همچنین برای مقایسه ی سطوح کیفیت زندگی در روستاهای مورد مطالعه، از مجموعه ای از مؤلفه ها در سه گروه از شاخص های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- زیست محیطی بهره گرفته شده است. از آزمون آماری T-test مستقل برای مقایسه ی وضعیت اقتصادی روستاییان استفاده شده است که نتایج، تفاوت معناداری را تا سطح 99% بین وضعیت درآمدی و هزینه ی خانوار روستاهای دارای مرکز فناوری اطلاعاتی و ارتباطاتی و فاقد این مرکز نشان می دهد. از آزمون مان ویتنی برای مقایسه ی سطح کیفیت زندگی در ابعاد اجتماعی- فرهنگی و کالبدی زیست محیطی استفاده شده است که نتایج حاکی از اختلافی معنادار در رابطه با ابعاد مذکور در روستاهای مورد مطالعه می باشد، به گونه ای که برای بیش تر گویه ها تفاوت معنادار تا سطح 99% حاصل شده است. با توجه به دیاگرام تحلیل مسیر، مهم ترین متغیر تأثیرگذار بر کیفیت زندگی روستاییان، وجود مرکز فناوری اطلاعات در روستای قرن آباد می باشد که «ضریب بتا» به دست آمده (923/0)، خود گویای این واقعیت است.

امروزه شهرها، به ویژه شهرهای بزرگ با رشد بالای جمعیت و توسعه بی حد کالبدی مواجه هستند. آگاهی از جنبه های مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی توسعه شهری می تواند عاملی مهم در جهت رفع مشکلات و نارسایی های موجود برای نیل به رفاه اقتصادی- اجتماعی و دستیابی به توسعه پایدار باشد. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، شناسایی سنجه های پایداری شهری و میزان رضایت مندی از پایداری محیط زندگی در سطح پنج  ناحیه شهر گرگان است. بدین منظور، با استفاده از روش پیمایشی تعداد120 نمونه به صورت تصادفی ساده انتخاب و داده ها با استفاده پرسشنامه گردآوری شد. آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و کروسکال والیس نیز برای تجزیه و تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. همچنین با بهره گیری از تکنیک تاپسیس، سطح بندی هر یک از نواحی شهر از نظر میزان رضایت مندی از دسترسی به مراکز خدمات، امنیت در سطح محله، کیفیت محیط، میزان تمایل به مشارکت، حس تعلق به محیط و اعتماد اجتماعی انجام شد. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که در بین نواحی شهری گرگان، از نظر سنجه های پایداری و سرزندگی محیط شهری تفاوت معناداری در سطح 99 درصد وجود دارد، به گونه ای که ناحیه یک و سه و پنج در سطح مطلوب و ناحیه چهار در سطح نیمه مطلوب و نیز ناحیه دو در سطح پایینی از توسعه جای گرفته اند. جلب مشارکت شهروندان، توزیع متعادل فضای سبز و نظارت متخصصان شهری در گسترش فضایی شهر مطابق با معیارهای پایداری از پیشنهادهای این تحقیق برای سیاستگذاری است. 

شناخت سطح کیفیت زندگی شهروندان در مقیاس محلات و نواحی شهری و چگونگی نابرابری بین آنها از مهم ترین وظایف برنامه ریزان شهری است. بر این مبنا پژوهش حاضر درصدد بررسی چگونگی کیفیت زندگی در سطح نواحی مختلف شهر نیشابور می باشد که به منظور نیل به این هدف، از روش توصیفی - تحلیلی و مطالعات میدانی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش سرپرستان خانوارهای نواحی چهار گانه شهر نیشابور هستند که از میان آنها و براساس فرمول کوکران نمونه ای به حجم 321 نفر سر پرست خانوار و به روش تصادفی سیستماتیک انتخاب و با توجه به تعداد جمعیت در هر یک از نواحی، پرسشنامه ها توزیع شده است. نتایج پژوهش حاکی از متفاوت بودن ابعاد اقتصادی- اجتماعی و کالبدی – زیست محیطی کیفیت زندگی در سطح نواحی مختلف ، با ضریب معناداری 99% است. این تفاوت و نابرابری ها در متغیر های تسهیلات و خدمات شهری، مسائل اجتماعی و... وجود دارد. همچنین نتایج آزمون آماری اسپیرمن بیانگر آن است که بین احساس تعلق به مکان در بین شهروندان ناحیه مورد مطالعه با سطح کیفیت زندگی آنان رابطه معنا دار در سطح 99% وجود دارد؛ بدین صورت که هر چه احساس تعلق به مکان در بین مردم بیشتر باشد، رضایت آنها از کیفیت زندگی بیشتر خواهد بود. در رابطه با کیفیت زندگی و رضایت از خدمات رسانی دستگاه های متولی شهری نیز ضریب معنا داری 99% بدست آمده است که رابطه ی مثبتی را نشان می دهد. بنابراین، افزایش امکانات و خدمات در یک ناحیه، افزایش کیفیت زندگی را به همراه خواهد داشت. بطور کلی نتایج بررسی ها نشان می دهد، شهروندان ناحیه چهار در بین دیگر نواحی شهر نیشابور از کیفیت زندگی بهتری برخوردارند.

با توجه به مطالعات صورت گرفته، انجام فعالیت های پژوهشی با موانع متعددی مواجه است که شناخت وضع موجود و رفع تنگناهای آن در بین اعضای هیئت علمی دانشگاه ضرورت دارد . این تحقیق ، با هدف شناسایی و بررسی موانع انجام فعالیت های پژوهشی در بین اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول انجام گرفت . مطالعه حاضر ، از نوع توصیفی است که به روش پیمایشی اجراء شد و ابزار اندازه گیری در این مطالعه پرسشنامه است . یافته های تحقیق نشان می دهد که ، مهم ترین عوامل بازدارنده فعالیت های پژوهشی از نظر پاسخگویان به ترتیب اولویت: عوامل بازدارنده اداری (با میانگین 94/2) کمبودها (90/2)، اقتصادی – مالی (75/2)، شخصی – اجتماعی (74/2) و عوامل بازدارنده تخصصی (با میانگین 42/2) است. همچنان که از سطح معنی داری آزمون T مشخص است، موانع شخصی، موانع کمبودها و موانع اداری بر حسب ارزیابی مردان و زنان تفاوت معنی داری پذیرفته است. میانگین ارزیابی ها ، نشان می دهد زنان نقش موانع شخصی و اداری را بیش از مردان ارزیابی می کنند. همینطور نتایج ارزیابی T برای متغیر مدرک تحصیلی (فوق لیسانس – دکترا) نشان می دهد که برای سه دسته از عوامل تفاوت معناداری بین دو گروه مشاهده شده است. تکنینک آماری آنالیز واریانس یک طرفه (F) نشان می دهد که،  از پنج متغیر وابسته دو متغیر، یعنی موانع اقتصادی و موانع اداری بر حسب نوع گروه آموزشی تفاوت معناداری دارد ؛ و از طرفی، برحسب وضعیت استخدامی پاسخگویان ، تنها یک متغیر، یعنی موانع کمبودها تفاوت معناداری پذیرفته است .