مهدی متقی پور

 آموزش مهندسی در شکل فعلی خود، با تأکید بر مهارت آموزی اجرا می شود. این در حالی است که پدیده انقلاب اطلاعات باعث دستیابی دانشجویان به انواع مراجع برای آموزش مهارت آموزی شده است که به دلایل مختلف از برخی جنبه ها خیلی بهتر از آموزش های سنتی دانشگاهی هستند. لذا این موضوع لزوم تغییر نگرش به آموزش های مهندسی را ایجاد می کند. درس کارگاه عمومی به عنوان یک درس اساساًَ سال اولی در دوره آموزش مهندسی دوره کارشناسی می تواند نقش زیادی در آشنایی سریع دانشجویان با حرفه مهندسی داشته باشد. این درس اکنون با هدف مهارت آموزی تدریس می شود، در حالی که بازه زمانی کوتاه ارائه این درس، تعدد موضوعات تدریس شده و نحوه ارائه آن نمی توانند این هدف را برآورده سازند. در این مقاله نگاهی دوباره به این درس شده است و از آن به عنوان فرصتی برای آشنا کردن دانشجویان با فضای کار مهندسی استفاده شده است. مفاهیمی که می توان در قالب این درس و بدون تغییر قابل توجه در اجرا اما با تغییر قابل توجه در هدف آن به دانشجویان منتقل کرد، شرح داده می شوند و انتظار می رود با این تغییر، بسیاری از مشکلات دانشجویان در دوره کارشناسی که به عدم اطلاع دقیق آنها از روح کار مهندسی بر می گردد، مرتفع شود.

از ظهور فنّاوری چاپگرهای سه بُعدی نزدیک به دو دهه می گذرد. اما در این زمان محدود، پیشرفتهای شگرفی در چرخه تولید محصول رخ داده است. به طوری که، در بسیاری از مراکز صنعتی بزرگ از قبیل صنایع خودروسازی، تجهیزات پزشکی، صنایع نظامی و غیرمجاز این فنّاوری استفاده می کنند. اصطلاحاً به این گروه از فنّاوریها «نمونه سازی سریع» گفته می شود. همانطور که می دانیم ساخت مدل به روش سنتی مثل استفاده از دستگاههای فرز و تراش فرایندی  بسیار وقت گیر، مشکل و هزینه بر است. درحالی که به کمک این فنّاوری می توان یک نمونه را به صورت لایه لایه مستقیماً از روی فایل مدل سه بُعدی آن، که توسط یکی از نرم افزارهای که تهیه شده است، ساخت. یکی دیگر از کاربردهای مهم این فنّاوری، استفاده از آن در مباحث آموزشی و تحقیقاتی است که از دید دانشگاههای برتر دنیا مخفی نمانده است. بیشتر دانشجویان مهندسی در درس نقشه کشی صنعتی با مباحثی همچون تجسم فضای سه بُعدی و مجهول یابی تصویر سوم با مشکل رو به رو هستند، لذا نویسنده این نوشتار مدلهای فیزیکی تمرینها را به کمک چاپگر سه بُعدی می سازد و در کلاس در اختیار دانشجویان قرار می دهد. باتو جه به نظرسنجی و آزمونهای گرفته شده بر روی تعدادی از دانشجویان مرد، که در درس نقشه کشی صنعتی ثبت نام کرده بودند. مشخص شد که بسیاری از آنها نسبت به استفاده از مدلهای سه بُعدی فیزیکی نگرش مثبتی دارند و نتایج آزمونها بهبود در کیفیت فرایند آموزش را نشان می دهد.

در قرن حاضر بشر با چالشهای زیادی رو به رو شده است که یکی از آنها تخریب محیط زیست است. پدیده های مخاطره انگیزی نظیر افزایش گازهای گلخانه ای، شکاف لایه اُزن، پدیده وارونگی هوا، بحران انرژی و رسیدن آسیبهای جدی به بوم سازگان جهانی از یک سو و رشد سریع فنّاوری و تولید انواع محصول در جهان از سوی دیگر به نظر می رسد که باید راهکارهای مناسبی برای تولید و مصرف و نیز کنترل و کاهش تأثیرات منفی بر روی محیط زیست ارائه شود. بررسی پیشرفتهای علمی و صنعتی در چند دهه اخیر نشان می دهد که مهندسان می توانند با ارائه راهکارهای مناسب اثر قابل توجهی بر حفظ محیط زیست داشته باشند. به همین خاطر، لازم است تمام مهندسان از تأثیرات بالقوه کار خود بر محیط زیست آگاه گردند و همچنین دوره های آموزشی مختلفی برای تربیت مهندسان جوان صورت پذیرد. در این مقاله، ابتدا به اهمیت و ضرورت آموزش دانشجویان مهندسی برای رسیدن به طراحی پایدار اشاره شده است. سپس برنامه های آموزشی تعدادی از دانشگاههای معتبر دنیا در راستای حفظ محیط زیست مورد بررسی قرار گرفته اند و در نهایت با جمع بندی دوره های آموزشی مختلف و با استفاده از تجربیات نویسندگان این مقاله در برگزاری دوره های مشابه، رویکرد مناسب بسته به نوع مسئله انتخاب شده و درسی به نام طراحی سبز برای دانشجویان مهندسی در دانشگاه صنعتی شریف تدوین و تعریف شده است. به طوری که دانشجویان در این درس با فرایند طراحی محصول با حداکثری بررسی اثرات منحصر به فرد زیست محیطی آن در تمام دوره عمر محصول آشنا خواهند شد.   

قدرت تجسّم سه بعدی برای رشته های مهندسیدر مباحثی مانند طراحی، مدلسازی، مهندسی معکوس، ساخت و تولید و غیره توانایی حیاتی و مهم محسوب می شود. از طرفی این توانایی حتی برای رشته های علوم پایه نظیر فیزیک، ریاضی، شیمی در زمینه هایی همچون ایده پردازی، درک روابط پیچیده ریاضی، ساختار مولکولی و غیره نقش مهمی بازی می کند. نمونه های زیادی می توان ارائه کرد مبنی بر اینکه قدرت تجسم بالا اثر قابل توجهی روی پیشرفتهای علمی دانشجویان داشته است. تحقیقات امروزی نشان می دهد که  یک رابطه تنگاتنگ بین قدرت تجسم و موفقیت تحصیلی دانشجویان با گرایشهای مختلف وجود دارد. هر چند که قدرت تجسم برای هر شخصی منحصربه فرد است ولی می توان آن را با آموزشهای مدون و صحیح بهبود بخشید. در این نوشتار، تأثیر درس نقشه کشی صنعتی بر بهبود قدرت تجسّم سه بعدی دانشجویان دانشگاه صنعتی شریفباتوجه به آزمونهای برگزار شده ارزیابی شده است و مشخص می شود که این درس قدرت تجسّم سه بعدی دانشجویان را به طور قابل ملاحظه ای بهبود می بخشد.  

درس نقشه کشی صنعتی 2 یکی از درسهای پایه برای دانشجویان رشته مهندسی مکانیک محسوب می شود. با توجه به اینکه این درس پیش نیاز درس طراحی است، بنابراین، لازم است دانشجویان در این درس با انواع نقشه های مورد نیاز در طراحی و صنعت و نحوه ترسیم آنها بر اساس آخرین فناوریهای اجرایی و  قابل استفاده در کشور آشنا شوند. متأسفانه، شیوه آموزش این درس، در دانشگاههای کشور عزیزمان ایران، متناسب با فناوری کامپیوتری و استفاده از محیطهای چندرسانه ای تغییر نکرده است. نویسنده از سال 1387 شیوه آموزش را با توجه به استفاده از نرم افزارهای مهندسی و محیطهای چند رسانه ای به طور آزمایشی تغییر داده و آن را در مرکز گرافیک مهندسی دانشگاه صنعتی شریف اجرا کرده است. در این نوشتار نتیجه اجرای شیوه آموزش مدرن بر اساس آزمون و ارزشیابی از دانشجویان ارزیابی و با شیوه تدریس سنتی مقایسه و مشخص شده است که به دلیل استفاده از نرم افزارهای مدلسازی در شیوه مدرن، این شیوه نه تنها تأثیر منفی بر یادگیری اصول ترسیم ندارد، بلکه به درک بهتر دانشجویان کمک می کند.  

با توجه به ورود نرم افزارهای مدلسازی و فناوری کامپیوتری، آموزش دروس گرافیک مهندسی در دانشگاههای ایران باید مثل سایر دانشگاههای معتبر دنیا که حدوداً از سال 2000 تغییر کرده است، دستخوش تغییرات شود. از طرفی، با توجه به امکانات موجود در کشور این تغییرات باید به نحوی اعمال شود تا دانشجویان بتوانند علاوه بر یادگیری کار با نرم افزارهای مدلسازی، مطالب درسی خود را با توجه به نگرانی استادان سنتی کار، مطابق گذشته فرا گیرند. آموزش بر اساس شیوه مدرن را نویسنده از سال 1387 در مرکز گرافیک مهندسی دانشگاه صنعتی شریف اجرا کرده است. در این نوشتار تغییر شیوه آموزش درس نقشه کشی صنعتی 1 از سنتی به مدرن با توجه به آزمون و فرمهای ارزشیابی گرفته شده از دانشجویان بررسی و مشخص شد که شیوه مدرن تأثیر بیشتری بر یادگیری دانشجویان می گذارد.  

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی علل عدم شرکت دانش آموزان دختر مقطع دبیرستان شهرستان تربت حیدریه در فعالیت های ورزشی فوق برنامه با خارج از مدرسه مدرسه است بدین منظور 354 نفر از دانش آموزان این شهرستان به طور تصادفی تصادفی بر اساس جدول ارنسکی انتخاب شدند که پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه حجم نمونه به 268 نفر تقلیل یافت ابزار اندازه گیری در این تحقیق استفاده از پرسشنامه در دو بخش مشخصات فردی 9 سئوال و بخش سئوالات اصلی بیست سوال بود باتوجه به اهداف و سوالات تحقیق و نتایج حاصله اهم محدودیت ها و موانع شرکت آزمودنی ها در فعالیت های ورزشی فوق برنامه به این قرارمی باشد کمبود فضا و امکانات لازم 69/87% وعدم توجه مسولان 15/84% نامناسب بودن وقت فعالیت اماکن ورزشی 58/81% نداشتن وقت آزاد 06/69% زیاد بودن هزینه شرکت در فعالیت های ورزشی فوق برنامه 3/67% ترس از افت تحصیلی 04/64% عدم تخصص مربیان اماکن ورزشی 02/64% مزاحمت از جانب دیگران در مسیر رفت و برگشت 92/59% نداشتن اطلاعات کافی در مورد ورزش 51/55% عدم علاقه به ورزش 01/53% ومخالفت والدین 82/43%