خوانشی تاریخی - اجتماعی از فیلم های داریوش مهرجویی با تأکید بر نمود مذهب و سفره در آن ها (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اینکه مضامین مورد بررسی هنرمندان چطور و چگونه با زمان و فضای حاکم بر زمانه عوض می شود و سخن های حاکمچگونه بر سخن هنرمندان تأثیر می گذارند از سؤالات اصلی این نوشته است. هنرمند خودآگاه یا ناخودآگاه مضامین مورد علاقه اش را در تقابل یا در همسویی با گفتمان ها یا مضامین رایج دوران خویش مطرح می کند؛ گاهی همان مضامین را به گونه ای دیگر بازتاب می دهد و گاهی همان ها را نقد می کند و مضامینی دیگر را با چشم اندازی دیگر مطرح می کند. کارهای داریوش مهرجویی نیز خارج از این تفسیم بندی نیستند. او قبل از انقلاب در فضایی فیلم تولید کرده که نشانگر آن فضا و در عین حال منتقد آن فضاست. می توان گاو و آقای هالو و دایره مینا را نام برد که هر کدام حرف و فکر متفاوتی دارند ولی چندان اثری از مذهب و سفره در آن ها نیست. چون سخن یا سخن های حاکم بر جامعه این نوع آفرینش را تلقین می کرده اند و مهرجویی هم منتقد آن دوران بوده است. ولی بعد از انقلاب فضای فکری کشور و سخن های حاکم بر آن عوض می شود و ازآنجاکه مهرجویی کارگردانی علاقه مند به تاریخ و جامعه ایرانی است، در فیلم هایش هم فضای فکری ایران را پدیدار می کند و هم راه حل نشان می دهد. مذهب و سفره و نذری موضوعاتی هستند که هم خودآگاه، هم ناخودآگاه با اهداف و کارکردهای متفاوتی در کارهای مهرجویی ارائه داده می شوند و می توان از طریق بررسی آن ها به تحول و تغییرات روی داده در تاریخ ایران نیز پی برد.Socio-Historical Reading of Dariush Mehrjui’s Movies with Emphasis on the Manifestation of Religion and Tablecloth in Them
How do the themes that artists explore change in relation to the dominant (political) space? How do dominant statements influence the artists? These are the two main questions in this article. The artists consciously or unconsciously present their desired themes either in line with or in opposition to prevalent discourses and themes in their times. Sometimes, they reflect the same themes in another way, and sometimes critique them, and at times showcase other themes from an alternative perspective. One can classify Dariush Mehrjui’s movies according to this formula. Before the Islamic Revolution, his films were both the indicator and the critique of the period. His works , The Cow, Mr Naïve, and The Cycle, have different ideas; however, they contain no noticeable traces of religion and tablecloth. Their absence stems from the dominant discourses, inculcating this kind of artistic creation in movies, and Mehrjui was a critic of this (culturally oppressive) space. After the Islamic Revolution, the intellectual atmosphere and its dominant statements changed. As a director, Mehrjui is interested in Iranian history and society; thus, in his films, not only does Iranian intellectual space emerge, but also solutions to its shortcomings. Religion, tablecloths, and votive offerings are motifs that are consciously or unconsciously presented in his movies, and one can understand the transformation in Iranian history by examining them.
تبلیغات
