تأثیر نفی علت غایی در علم سکولار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
علم سکولار مبانی فلسفی متعددی دارد. از جمله مبانی هستی شناختی آن، نفی علت غایی و غلبه رویکرد مکانیکی نسبت به انسان و جهان است. مسئله اصلی این مقاله آن است که تأثیر این مبنا را در فرایند سکولارشدن علوم جدید بررسی کند. این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است، نشان می دهد کنارنهادن علت غایی، مهم ترین تأثیر را در علم سکولار داشته است. با آنکه بسیاری از دانشمندان مدرن نقش خداوند به عنوان علت فاعلی را پذیرفتند، انکار خدا به مثابه علت غایی جهان، تأثیر جدی در کنارنهادن مفاهیم داشت. نفی علت غایی از سویی تحت تأثیر جایگزینی نگرش فرانسیس بیکن در تعیین هدف علم، اصالت ریاضیات و تفسیر نادرست از علیّت است؛ از سوی دیگر زمینه ساز دئیسم، جبرگرایی، پوچ گرایی، تضعیف ارزش های اخلاقی و باورهای الهیاتی می شود که هر کدام از این پیامدها به شکلی در سکولارسازی علوم نقش جدی دارند. اشکالات منطقی و معرفت شناختی نفی علت غایی از دیگر دغدغه های این مقاله است.The Impact of Denying the Final Cause in Secular Science
Secular science rests on multiple philosophical foundations. Among its ontological bases are the denial of the final cause and the predominance of a mechanistic outlook on the human being and the world. The main aim of this article is to examine the effect of this basis on the secularization of the modern sciences. Using a descriptive–analytical method, the paper argues that setting aside the final cause has been among the most consequential influences on secular science. Although many modern scientists accepted God as efficient cause, the denial of God as the final cause of the world decisively contributed to the sidelining of teleological concepts. The rejection of final causality is, on the one hand, shaped by the substitution of Francis Bacon’s conception of the aim of science, the primacy of mathematics, and a misinterpretation of causation; and, on the other, it paves the way for deism, determinism, nihilism, and the weakening of moral values and theological beliefs—each playing a significant role in secularizing the sciences. The article also addresses the logical and epistemological difficulties associated with denying the final cause.
تبلیغات
