نزاع قدیم و جدید در تعارض شرع و قانون (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
این مقاله به بررسی تطبیقی دو منازعه فقهی بر سر قانون می پردازد که در تاریخ حقوقی ایران با فاصله تقریباً یک قرن از هم رخ داده اند. منازعه اول که در عصر مشروطه جریان یافت ناظر به اصل حلیّت یا حرمتِ قانون بود. در این منازعه فقها درگیر این بحث بودند که آیا قانون گذاری و قانون نویسی امری حلال یا حرام است؟ اما در منازعه دوم که در عصر حاضر جریان دارد «قانون» دیگر با بحران وجودی مواجه نیست، بلکه نزاع بر سر قلمرو و حدودِ اختیارات قانون است. فقهای سنّتی با تکیه بر استدلال هایی نظیر «نظریه کمال شریعت» معتقدند که شریعت در همه حوزه ها از جمله حوزه های عرفی (معاملات) نیز ورود کرده و قانون حق دخالت در آن حوزه ها را ندارد. در مقابل، فقهایی که می توان آن ها را «نواندیش» یا «تحوّل خواه» خواند معتقدند که شریعت تنها در حوزه های اخروی و عبادی ورود کرده و در حوزه های عرفی نقش چندانی ندارد. بنابراین قانون می تواند در این حوزه ها نقش آفرینی کند. نویسنده در این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی به بررسی این دو نزاع پرداخته و در پی آن است تا با روش شناسی تطبیقی، به این پرسش پاسخ دهد که این دو نزاع فقهی چه تفاوت ها و شباهت هایی با یک دیگر دارند؟Old and New Conflict in the Clash of Sharia and Law
This article examines a comparative study of two legal disputes over law that occurred in the legal history of Iran, approximately a century apart. The first dispute, which took place during the Constitutional Revolution, focused on the principle of the permissibility or prohibition of law. In this dispute, jurists were engaged in the discussion of whether legislation and law-making are permissible or forbidden. However, in the second dispute, which is ongoing in the present era, "law" no longer faces an existential crisis; rather, the contention is about the scope and limits of legal authority. Traditional jurists, relying on arguments such as the "theory of the completeness of Sharia," believe that Sharia has entered all areas, including customary domains (transactions), and that the law has no right to intervene in these areas. In contrast, jurists who can be termed "innovative" or "seeking transformation" argue that Sharia only addresses spiritual and otherworldly matters and has little role in customary domains. Therefore, the law can play a role in these areas. In this research, the author employs a descriptive-analytical approach to explore these two disputes and seeks to answer the question, through a comparative methodology, of what differences and similarities exist between these two legal disputes.
تبلیغات
