ارزیابی رشد شهری با رویکرد بوم شناسی سیمای سرزمین، مطالعه موردی: شهر قم (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
امروزه رشد و توسعه شهرها آن چنان سریع می باشد که ارزیابی روند گسترش کالبدی شهرها را به یکی از مهم ترین موضوعات برنامه ریزان شهری تبدیل کرده است. از جمله عوامل تأثیرگذار بر نحوه گسترش کالبدی شهرها، تغییر مکرر کاربری اراضی کشاورزی اطراف شهرها به دنبال افزایش نرخ رشد جمعیت شهری است. پژوهش حاضر تلاشی در جهت تبیین الگویی های فضایی شهر قم در 50 سال اخیر است. این پژوهش از نظر ماهیت، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر داده های سنجش از دور است. به گونه ای که ابتدا تصاویر سال های 1972، 1986، 1997، 2008 و 2021 از ماهواره لندست 5 و 8 در سنجنده های MMS و TM و OLI را با استفاده از نرم افزار ENVI و روش طبقه بندی نظارت شده تبدیل به نقشه های کاربری اراضی در چهار کلاس شهری، کشاورزی، کوه و آب گردید. برای تحلیل سیمای سرزمین، از طریق نرم افزار Fragastas اقدام به استخراج متریک های فضایی (PALAN-PD-NP-LSI-LPI-AWMFD-ENN-MN) شد و با استفاده از مدل آنتروپی شانون، الگوی رشد کالبدی شهر قم در 50 سال اخیر حاصل گردید. نتایج نشان داد که علت اصلی رشد فیزیکی شهر قم، رشد جمعیت بر اثر عامل مهاجرت بوده که در دوره های متفاوت الگوهای متفاوتی داشته است. بدین ترتیب شهر قم در حد فاصل سال های 50 تا 65 رشد فیزیکی چشمگیری داشته است. این در حالی است که طی سال های 65 تا 85 نیز با وجود افزایش جمعیت شهری اما رشد فیزیکی شهر همانند دوره قبلی شتابان نبوده و بیش تر در فضاهای خالی موجود و ارتفاعی بوده است.Evaluation of Urban Growth with the Approach of Landscape Ecology, Case Study: Qom City
The growth and development of cities is so fast that the evaluation of the physical development process of cities has become one of the most important issues for urban planners. Among the influencing factors on the physical expansion of cities, the frequent change of agricultural land use around cities is due to the increase in urban population. The current research aims to explain the patterns of the space of Qom city in the last 50 years. This research is practical in nature and descriptive-analytical in terms of method and based on remote sensing data. In such a way that first the images of 1972, 1986, 1997, 2008 and 2021 from Landsat 5 and 8 satellites are converted into organic land use maps in four classes using ENVI software and urban monitoring classification methods in M agricultural and TM VOLI sensors. And it melted. In order to analyze the appearance of the land, through the Fragasta software, spatial metrics were extracted (PALAN-PD-NP-LSI-LPI-AWMFD-ENN-MN) and by using Shannon's entropy model, the growth pattern of Qom city in 50 It was last year. Was obtained. The results showed that the main reason for the growth of Qom city was population growth due to migration, which was different in different periods. In this way, the city of Qom has had a significant natural growth between 1950 and 1965. This is despite the fact that in the years 1965 to 1985, with the increase in the urban population, the growth of the city was not accelerated during the period, and it was mostly in the existing empty space and the previous height.
تبلیغات
