تحلیل و بررسی تفسیر میرداماد از روایات «معرفة الله بالله» (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
میرداماد، در شرح روایت «اعْرِفُوا اللهَ بِاللهِ...»، دو تفسیر ذکر کرده است؛ حاصل تفسیر اول این است که اگر معرفت خدا با وساطت ممکنات و استشهاد به ماسوی الله حاصل شود، «معرفهالله بالله» نیست؛ اما اگر معرفتی حاصل از توجه به طبیعت وجود باشد و از طبیعت وجود، وصول به معرفت حق تعالی محقق گردد، در این صورت «معرفهالله بالله» حاصل شده است. او در تفسیر دوم، این نوع معرفت را به شناخت خدا به واسطه جمیع صفات کمالی که عین ذات حق هستند و زائد بر ذات نیستند، توضیح می دهد؛ اما این دو تفسیر، علاوه بر ناسازگاری با مبنای اصالت ماهیت ایشان، با محتوا و سیاق این روایت و روایات دیگری که با این مضمون ذکر شده است نیز هم خوانی ندارد. این نوشتار در صدد است تا با روش تحلیلی-توصیفی به تحلیل و بررسی دیدگاه ایشان در این زمینه بپردازد. آنچه پرداختن به این مسأله را مهم می کند اینست که اولاً دیدگاه ایشان با این تفصیل در جای دیگری ذکر نشده و ثانیاً این بررسی، جایگاه فلسفه را در تبیین و تفسیر متون دینی روشن تر می کند.The Analysis and Examination of Mir Damad’s Interpretation of the Narrations on “Maʿrifat Allāh bi-Allāh” (Knowing Allah through Allah)
Mīr Dāmād, in his commentary on the narration “iʿrifū Allāha bi-Allāh…” (Know Allah through Allah), presents two interpretations. According to the first interpretation, if Allah’s knowledge is acquired through intermediaries—by referring to contingent beings (mumkināt) and testifying through what is other than Allah (mā siwā Allāh)—it does not constitute Maʿrifat Allāh bi-Allāh. However, if knowledge arises from attentiveness to the nature of existence and one attains Divine knowledge through this nature, then maʿrifat Allāh bi-Allāh is realized. In his second interpretation, he explains this form of knowledge as recognizing Allah through all the attributes of perfection (ṣifāt kamālī), which are identical to the Divine Essence and not extrinsic to it. Nevertheless, these two interpretations are not only inconsistent with Mīr Dāmād’s philosophical principle of the primacy of quiddity (iṣālat al-māhiyya), but they also fail to align with the content and context of this narration as well as other related reports. This study analyzes and examines Mīr Dāmād’s perspective using a descriptive-analytical method. The significance of addressing this issue lies in two key points: first, his detailed interpretation has not been explicitly mentioned elsewhere, and second, this study further clarifies the role of philosophy in interpreting and explicating religious texts.
تبلیغات
