بنیاد مفهوم قانون در نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
علامه طباطبایی نظریه ادراکات اعتباری را در مقاله ششم کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به صورت نظام مند عرضه کرده است. این نظریه امکان های بسیاری را در افق علوم انسانی، از جمله در علم فقه و حقوق می گشاید. ما در این مقاله نخست تلاش می کنیم نظریه ادراکات اعتباری را تبیین کنیم و سپس نشان دهیم که چگونه این نظریه می تواند بنیانی برای شکل گیری مفهوم قانون باشد. علامه با تقسیم اعتبارات عملی به اعتبارات قبل الاجتماع و بعد الاجتماع ریشه های اصلی و ثابت اعتبارات انسانی را در زمینه عمل شخصی و اجتماعی توضیح می دهد. یکی از اعتبارات قبل الاجتماع اصل استخدام است که ضرورت اعتبار کردن قانون و به این ترتیب بنیاد آن را رقم می زند. تحلیل اصل استخدام به ما نشان خواهد داد که اعتبارِ قانون اعتباری محدودکننده برای اعتبار استخدام است، در جایی که انسان هم نوع خود را ابزاری برای رسیدن به احتیاجات و غایات خود قرار می دهد. این تحلیل نه تنها به درک بهتر ماهیت قانون کمک می کند، بلکه نشان می دهد چگونه قانون، به عنوان یک ابزار تنظیم کننده، تعادل میان منافع فردی و جمعی را برقرار می سازد. از این رو، نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی می تواند به عنوان چارچوبی فلسفی برای تبیین نقش قانون در جوامع انسانی و نیز به عنوان پایه ای برای توسعه نظریه های حقوقی مدرن مورد استفاده قرار گیرد.The Foundation of the Concept of Law in Allama Tabatabai's Theory of Conventional Perceptions
llama Tabatabai systematically introduced the theory of conventional perceptions (idrakāt iʿtibārīyah) in the sixth article of his seminal work, Principles of Philosophy and the Method of Realism. This theory opens up significant possibilities within the field of humanities, particularly in jurisprudence and legal studies. In this article, we aim first to elucidate the theory of conventional perceptions and then explore how it can underpin the conceptual foundations of law.Allama Tabatabai distinguishes between pre-social (qabl al-ijtimaʿ) and post-social (baʿd al-ijtimaʿ) practical conventions, thereby explaining the fundamental and enduring roots of human conventions in both individual and social behavior. Among these, the principle of employment (istikhdām)—a pre-social convention—plays a critical role by establishing the necessity of legal formulation and providing its foundational basis.An in-depth analysis of the principle of employment reveals that law emerges as a regulatory convention intended to limit and structure the inherently instrumental nature of human interactions, wherein individuals treat others as means to fulfill their own needs and objectives. This perspective enhances our understanding of the essence of law, showing how it functions to balance personal interests with collective well-being.In this light, Allama Tabatabai’s theory offers a robust philosophical framework for interpreting the function of law within human societies and serves as a valuable foundation for the evolution of contemporary legal thought..
تبلیغات
