نمود تقابل قدریه با حکومت اموی در میراث روایی اهل سنت تا پایان قرن چهارم (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
قدریه، جریانی فکری-سیاسی در قرن نخست هجری بود که در واکنش به سیاست های بنی امیه برای تثبیت قدرت شکل گرفت. حکومت اموی با مبارزات همه جانبه علیه این جریان، تلاش کرد نفوذ آن را مهار کند. این پژوهش با روش تحلیل تاریخی و بررسی منابع مکتوب، بسترتاریخی-فکری دو جریان را واکاویده و بازتاب تقابل میان قدریه و حاکمان و هواداران بنی امیه را در میراث روایی اهل سنت تحلیل می کند. مسئله اصلی پژوهش، تحلیل نحوه انعکاس این تقابل در روایات اهل سنت در چهار سده نخست اسلامی است. یافته ها نشان می دهد این نزاع در منابع روایی پیرامون سه محور عمده بازتاب یافته است:1. محور سیاسی-مذهبی روایاتی را شامل می شود که بازتابی منفی از نفوذ قدریان در جامعه دارند و مشوق حذف فیزیکی آنان هستند.2. در محور فرهنگی-اجتماعی قدریه با هویتی منفی، همچون "مجوس امت"، معرفی شده اند که به انزوای اجتماعی آنان انجامیده است.3. محور کلامی-اعتقادی متنوع ترین روایت ها را شامل می شود و قدریه را با صفاتی چون شرک، کفر، دشمنی با خداوند، زندقه، و انکار قدر الهی توصیف کرده است. این مطالعه نشان می دهد که این نزاع، بازتابی از نبرد ایدئولوژیک میان گفتمان عدالت محور قدریه و دستگاه حاکمه جبری بود. به تدریج، این تقابل سیاسی به نزاع عقیدتی تغییر یافت و از میراث حدیثی برای تقویت گفتمان جبری بهره برداری شد.The Repercussion of the Qadariyyah's Confrontation with Umayyads in Sunni Hadith Literature up to the Fourth Century AH
The Qadariyya was a significant intellectual-political movement that emerged in the first century AH as a response to the Umayyad dynasty's authoritarian policies aimed at consolidating power. To counteract this movement, the Umayyad regime implemented extensive and systematic measures to suppress its influence. Using a historical-analytical approach and primary written sources, this study explores the socio-intellectual background of these opposing factions. It examines how the conflict between the Qadariyya and the Umayyad rulers, along with their loyal supporters, is reflected within Sunni narrative traditions during the first four centuries of Islam.The study identifies three key axes in the narrative portrayal of this conflict:1. Political-religious axis: Traditions depicting the Qadariyya as a detrimental force in society, often justifying their physical elimination.2. Cultural-social axis: Representations stigmatizing the Qadariyya, labeling them as "the Zoroastrians of the Ummah," which led to their social marginalization 3. Theological-doctrinal axis: The most intricate category, associating the Qadariyya with theological deviance, including accusations of shirk (polytheism), kufr (disbelief), enmity towards God, heresy, and denial of divine predestination. The findings highlight that this conflict was more than a political dispute; it was an ideological confrontation between the Qadariyya’s justice-oriented philosophy and the determinist rhetoric of the Umayyad regime. Over time, this ideological battle transitioned into theological debates, with Sunni hadith traditions being systematically employed to reinforce the determinist worldview.
تبلیغات
