تأملی بر بازاری سازی تعلیم و تربیت و تلقی «دانش آموز به عنوان مصرف کننده» (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بازاری سازی یکی از پدیده های اجتماعی است که در سال های اخیر تحت تاثیر مکتب نئولیبرالیسم، تاثیر زیادی بر حوزه های مختلف اجتماعی و از جمله تعلیم و تربیت داشته است. تجارب بیش از دو دهه بازاری سازی در نظام های آموزشی در سطح جهان نشان از آن دارد که این پدیده تاثیرات عمیقی بر حوزه های بنیادین تربیت همچون انسان شناسی دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی انتقادی بازاری سازی در تعلیم و تربیت و تلقی «دانش آموز به عنوان مصرف کننده» است. برای رسیدن به این هدف از روش تحلیل مفهومی از نوع ارزیابی ساختار مفهوم بهره گرفته شده است. در این مسیر، ابتدا به بررسی مبانی نظری بازاری سازی پرداخته شده و سپس بازاری سازی در تعلیم و تربیت مورد بحث قرار گرفته است. بررسی های صورت گرفته نشان از آن دارد که بازاری سازی نشئت گرفته از مبانی انسان شناختی است که به نظریه «انسان اقتصادی» شهرت دارد. این نظریه انسان را موجودی خودمحور و حسابگر می داند که در حوزه های مختلف اجتماعی در پی بیشینه سازی سود است. تجاری سازی، کالایی سازی دانش، خصوصی سازی، «دانش-آموز به عنوان مصرف کننده»، مدیریت عمومی نوین (NPM)، ارزیابی عملکرد و تضمین کیفیت، استانداردسازی و رقابتی کردن از ابعاد مهم بازاری سازی هستند. نتایج بررسی های انتقادی نشان از آن دارد بازاری سازی برخلاف شعار ظاهری مبنی بر توسعه انتخاب آزاد، منجر به ساختار نابرابر قدرت در نظام های آموزشی می شود و از طریق توسعه فرهنگ بازرسی و تفحص، تهدیدی برای پرورش استقلال افراد به شمار می رود. محوریت سود اقتصادی در تفکر بازاری سازی باعث فروکاهش بسیاری از اهداف تربیتی به نتایج کمی و صوری می شود.A reflection on the Marketisation of education and the concept of "students as consumers"
The purpose of the present research is to examine marketization and the concept of "students as consumers" in education. To achieve this, the concept analysis method (concept structure evaluation) was employed. First, the theoretical foundations of marketization within neoliberalism, such as "Homo Economicus," "the market as a spontaneous order," and positive liberalism, were examined. In the second step, various elements of marketization in education were analyzed. Finally, marketization, particularly within Iran's educational system, was critiqued. The findings show that marketization involves expanding the model of Homo Economicus, a self-centered, competitive, utility-maximizing individual, to all social spheres, thereby subjecting these spheres to the rule of economic rationality. Neoliberal thinkers such as Gary Becker, Milton Friedman, and Friedrich Hayek view the market as a superior mechanism that guarantees conditions for free choice and competition across other social fields. Key aspects of marketization include commercialization, the commodification of knowledge, privatization, students as consumers, New Public Management (NPM), performance evaluation and quality assurance, standardization, and competitiveness. Critical reviews indicate that marketization, by fostering an audit culture and a quantitative approach to assessment, leads to the development of unequal power dynamics in educational institutions. Additionally, by reducing the relationship between teachers and students to a seller-consumer dynamic, it diminishes the traditional and religious values of knowledge and the role of the teacher. On the other hand, the anthropological foundations of marketization contradict the goals of Islamic education.
تبلیغات
