عوامل اثرگذار بر معماری، شکل گیری و توزیع فضایی قلعه های سده های میانی دوران اسلامی بیجار گروس (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از چشم اندازهای مهم فرهنگ در محیط، معماری است. ویژگی های طبیعی و موقعیت جغرافیایی بیجار گروس در استان کردستان موجب آن شده است که در قرون میانی دوران اسلامی، پیروان فرقه اسماعیلی با توجه به شرایط محیطی و تلاش برای گسترش مذهب خود، دست به ساخت استحکامات دفاعی در این منطقه بزنند. در همین راستا تعداد پنج قلعه شناسایی شده است که پژوهش حاضر سعی در تبیین ویژگی های معماری، کارکرد آن ها و پی بردن به موقعیت معابر و پهنه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک منطقه در دوران اسلامی (قرون 5 تا 9 ﻫ.ق) دارد. دژهای ازلحاظ معماری دارای قسمت های مختلف ازجمله برج، بارو، ارگ، مکتب خانه، دیوار دفاعی دوم، حوض انبار و... هستند و از مصالح بوم آورد مانند لاشه سنگ (قلوه سنگ و سنگ تراشیده) و ملاط گچ و در جاهای خاص آجر، خشت و ساروج در ساخت آن ها استفاده شده است. پلان قلعه ها از الگوی خاصی پیروی نمی کند. این دژها برای مقابله با تهاجمات انسانی، تأمین امنیت و تعیین مرزها شکل گرفته اند که شرایط محیطی همچون دسترسی آسان به آب، غلات و دورافتادگی از مراکز جمعیتی در انتخاب محل آن ها تأثیر داشته است. قلعه ها به آسانی با یکدیگر در ارتباط بوده اند. نتیجه پژوهش نشان می دهد یک الگوی خطی در توزیع فضایی قلاع منطقه دیده می شود که از شمال منطقه بیجار به جنوب شرقی کشیده شده و به عبارتی، یک مسیر از تخت سلیمان آذربایجان) به سمت دشت همدان را ترسیم می کند. دژهای شناسایی شده قابل مقایسه با قلاع برجای مانده از اسماعیلیان در مناطق قومس، قهستان و ارجان است.Effective Factors Influencing the Architecture, Formation, and Spatial Distribution of Bijar Garrus Castles during the Middle Centuries of the Islamic Era
Architecture is one of the important perspectives of every culture in its immediate and local environment. The natural features and the special strategic location of Bijar Garrus, particularly its position along the transit route serving as a transportation corridor from the west of Iran to the northwest, made the Ismaili sect build defensive fortifications in the Islamic Middle Ages. This was due to its special environmental conditions in an attempt to spread their religion. Among these defensive fortifications, five castles have been identified in this study. The present survey is an attempt to explain the architectural features and functions of these castles and find out the location of the passages and the geopolitical and geostrategic area of this region in the Islamic era (5th to 9th century AH). Like the others in the Islamic era, the castles of this region have different parts in terms of their architecture, such as the tower, the rampart, the citadel, the school house, the second defensive wall, the storage tank, and other special features. They were made of imported materials such as rubble (rubble and cut stone) and plaster mortar, and in some places, the primary construction materials were bricks, clay, and mortar. The plan of these castles does not follow a specific pattern. They were constructed mainly as defensive fortifications to deal with human invasions, provide security, and define borders. Environmental conditions, such as easy access to water and grain and remoteness from population centers, are among the various factors influencing the choice of locations for these castles. One of the features of the castles studied in this survey is that they were connected easily. The present survey's findings indicated that a linear pattern can be seen in the spatial distribution of these castles, stretching from the north of the Bijar to the southeast and drawing a path from Takht Suleiman (Azerbaijan) towards Hamedan plain. The castles of this region are comparable to the remaining castles of the Ismailis in other regions like Qoms, Qahestan, and Arjan.
تبلیغات
