روانشناسی تربیتی (روانشناسی و علوم تربیتی سابق)

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی برنامه درسی مسئله محور در دوره پیش دبستان انجام شد. در این راستا پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها از رویکرد پدیدارشناسی استفاده شد و برای شناسایی مهم ترین مؤلفه های تشکیل دهنده عناصر برنامه درسی مسئله محور در دوره پیش دبستان از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. جامعه آماری در این مرحله کلیه مربیان و متخصصان حوزه آموزش و پرورش پیش دبستانی بوده اند که نمونه ای متشکل از 10 نفر از این افراد به شیوه ی نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل یافته های این بخش از شیوه کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد و به منظور تعیین روایی و پایایی یافته های این بخش از شیوه تایید همکاران تحقیق و چند جانبه نگری برای تایید اعتبار بهره گرفته شد. نتایج بدست آموده با استفاده از الگوی ون منن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که در حوزه اهداف برنامه درسی مسئله محور در دوره پیش از دبستان (17 مؤلفه)، در حوزه محتوا (14 مؤلفه)، در حوزه روش های یاددهی- یادگیری (10 مؤلفه)، در حوزه روش های ارزشیابی (7 مؤلفه)، در حوزه مکان (18 مؤلفه) و در حوزه زمان نیز (10 مؤلفه) و مجموعاً 76 مؤلفه به عنوان مؤلفه های تشکیل دهنده عناصر برنامه درسی مسئله محور در دوره پیش دبستان شناسایی شدند.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه گری ابعاد شخصیت اصیل در ارتباط بین ادراک از جو مدرسه با بهزیستی تحصیلی دانش آموزان بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهرستان بهبهان بود که از میان آن ها تعداد 354 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس بهزیستی تحصیلی تومینن سوینی و همکاران (2012)، پرسشنامه اصالت شخصیت وود و همکاران (2008) و پرسشنامه ادراک از جو مدرسه بییر و همکاران (2016) بود. برای تحلیل داده های توصیفی و ماتریس همبستگی از نرم افزار SPSS نسخه 26 و برای آزمون فرضیه و مدل پژوهش از نرم افزار AMOS نسخه 26 استفاده شد. یافته ها نشان دادند که مدل پژوهش با داده های جمع آوری شده برازش مطلوبی دارد. ادراک از جو مدرسه دارای اثر مستقیم و مثبت بر بر بهزیستی تحصیلی بود. اگر چه ادراک از جو مدرسه دارای اثر مسقیم و منفی بر مؤلفه های ازخودبیگانگی و پذیرش تأثیرات بیرونی بود، ولی تأثیر مستقیم و مثبت بر زندگی اصیل دانش آموزان داشت. مؤلفه های ازخودبیگانگی و پذیرش تأثیرات بیرونی دارای اثر مسقیم و منفی بر بهزیستی تحصیلی، در صورتی که زندگی اصیل دارای اثر مستقیم و مثبت بر بهزیستی تحصیلی بود. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که به منظور افزایش بهزیستی تحصیلی دانش آموزان باید به ابعاد شخصیت اصیل و ادراک از جو مدرسه آن ها توجه کافی به عمل آید.

هدف از پژوهش خاضر ارائه مدل ساختاری خود ناتوان سازی تحصیلی بر اساس سبک فرزند پروری ادراک شده و باور های هوشی با میانجی گری جرات ورزی در دانش آموزان است. پژوهش حاضراز نظر هدف،کاربردی و از نظرروش،همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش کلیه ی دانش آموزان مقطع دوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 99-1398 بودند. تعداد افراد نمونه جمعاً 537 دانش آموز بود که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه ی جرئت ورزی گمبریل و ریچی (1975)، مقیاس پرسشنامه خود ناتوان سازی تحصیلی جونز و رودوالت (2005)، پرسشنامه فرزندپروری ادراک شده، مقیاس ارزیابی باورهای ضمنی هوش (عبدالفتاح و یتس، 2006)،پرسشنامه باورهای هوشی عبدالفتاح و ییتس با دو خرده مقیاس نظریه افزایشی هوش و نظریه ذاتی هوش بودند. داده های گردآوری شده با روش مدلسازی معادلات ساختاری و نرم افزار AMOS تحلیل شدند. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که مدل ساختاری خود ناتوان سازی تحصیلی بر اساس سبک فرزند پروری ادراک شده و باور های هوشی با میانجی گری جرات ورزی در دانش آموزان براساس داده های تجربی از برازش مطلوبی برخوردار است. همچنین اثر غیر مستقیم ادراک شده و باور های هوشی بر خود ناتوان سازی تحصیلی دانش آموزان مورد تأیید قرارگرفت. لذا پژوهش حاضر نشان داد که خود ناتوان سازی در تبیین و پیش بینی جرات ورزی دانش آموزان نقش واسطه ای دارد. این متغیر تحت تاثیر باورهای هوشی و سبک فرزندپروری ادراک شده قرار می گیرند و می توانند اثر معناداری بر جرات ورزی دانش آموزان داشته باشند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر آموزش راهبردهای برنامه ریزی عصب-زبان شناختی بر هوش هیجانی، انگیزش پیشرفت و خودپنداره تحصیلی بود. روش پژوهش حاضر آزمایشی از نوع پیش-آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهر ایذه در سال تحصیلی 400-1399 تشکیل دادند. از جامعه فوق 30 نفر که دارای ناتوانی-های یادگیری بودند با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای به عنوان حجم نمونه پژوهش انتخاب و سپس نمونه منتخب به صورت تصادفی در قالب گروه های آزمایشی و گواه (هر گروه 15 نفر) قرار گرفتند. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت دو ماه در 10 جلسه 60 دقیقه ای تحت آموزش راهبردهای برنامه ریزی عصب-زبان شناختی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های هوش هیجانی (پترایدز و فارنهام، 2001)، انگیزش پیشرفت (هرمنس، 1977) و خودپنداره تحصیلی (لیو و وانگ، 2005) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آماری توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (تحلیل کوواریانس چندمتغیره) استفاده شد. نتایج تحلیل بیانگر تأثیر راهبردهای برنامه ریزی عصب-زبان شناختی بر انگیزش پیشرفت و خودپنداره تحصیلی آزمودنی های گروه آزمایش بود، اما بر هوش هیجانی تأثیر معناداری مشاهده نشد. بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت آموزش راهبردهای برنامه ریزی عصب-زبان شناختی یک روش مفید و مؤثر در افزایش انگیزش پیشرفت و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری است.

بازی وارسازی یک رویکرد ابتکاری است که هدف آن افزایش تعامل و انگیزه کاربران و ارائه تجارب پایدار است. این رویکرد اخیراً به طور گسترده ای فراگیر شده است و رویکردی است که در بسیاری از زمینه ها مورداستفاده قرار می گیرد. مقاله حاضر با هدف بررسی تأثیر بازی وارسازی بر یادگیری، شناسایی عناصر مهم در بازی وارسازی و رویکرد طراحی و ترکیب عناصر انجام گرفته است. این مقاله از یک مرور سیستماتیک استفاده می کند که در آن از تحلیل اسناد و محتوا استفاده شده است. بر اساس یافته های این تحقیق در پژوهش های موردبررسی اثرگذاری این رویکرد بر روی یادگیری مثبت گزارش شده است و همچنین عناصر مورداستفاده در بیشتر پژوهش ها یکسان است که مهم ترین آن ها شامل بازخورد، امتیاز، زمان، رده بندی، رقابت، مشارکت، نوار پیشرفت، نشان، پاداش، چالش، راهنما، سیگنال هشداردهنده و مأموریت می باشند. در زمینه طراحی و ترکیب این عناصر بر تلفیق عناصر تأکید شده است، بدین معنی که استفاده از عناصر محدود در بازی وارسازی اثر مثبتی نخواهد داشت و بهتر است از مجموعه ای از این عناصر در طراحی بازی وارسازی استفاده شود.

زمینه: اضطراب امتحان به عنوان یک سازه شناختی- توجهی نقش موثری بر عملکرد دارد، زیرا افراد دارای اضطراب امتحان توجه خود را معطوف به فعالیت های نامربوط به تکلیف، اشغال فکری، انتقاد از خود و نگرانی های جسمانی کرده و در نتیجه توجه کمتری بر تکلیف دارند که این امر موجب کاهش عملکرد در آنان می گردد. هدف: هدف از اجرای این پژوهش، بررسی اثربخشی فراشناخت درمانی بر اضطراب امتحان در دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر خرم آباد بود. روش: پژوهش حاضر به شیوه نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل اجرا شد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر دوره متوسطه در سال تحصیلی 92- 1391 در شهر خرم آباد بود، که از میان آنان تعداد 40 نفر به روش تصادفی مرحله ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه اضطراب امتحان ساراسون و نمونه برگ اطلاعات جمعیت شناختی بود. پس از اعمال مداخله، پس آزمون و بعد از 4 ماه آزمون پیگیری اجرا شد. یافته ها با استفاده از نرم افزار20 - SPSS و آزمون آماری تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که ارائه مداخله مبنی بر فراشناخت درمانی باعث کاهش 64% علائم اضطراب امتحان در مرحله پس آزمون و 62% این علائم در مرحله پیگیری شد (01/0p< ). نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت ارائه مداخله مبنی بر فراشناخت درمانی در کاهش علائم اضطراب امتحان مؤثر بوده است و لذا می توان از این مداخله در جهت کاهش علائم اضطراب امتحان در دانش آموزان استفاده کرد.

هدف از پژوهش حاضر شناسایی شاخصه های امتناع از مدرسه و مولفه های موثر بر آن و ارائه مدل مفهومی امتناع از مدرسه دانش آموزان دوره ابتدائی بود. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش داده بنیان )گراندد تئوری( مبتنی بر مصاحبه با متخصصان حوزه کودک، والدین دانش-آموزان دارای رفتار امتناع از مدرسه و مربیان آنها انجام شد. بدین منظور با روش نمونه گیری هدفمند با 7 نفر از متخصصان حوزه کودک و 10 نفر از والدین و مربیان دانش آموزان دارای رفتار امتناع از مدرسه به صورت موازی مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته به عمل آمد. پس از کدگذاری و تحلیل داده مصاحبه های هر سه گروه از شرکت کنندگان در پژوهش در بخش شاخصه ها یک مقوله اصلی و 7 زیرمقوله به دست آمد. همچنین در بخش مولفه های موثر بر امتناع از مدرسه 4 مقوله اصلی و 12 زیرمقوله استخراج شد. پس از مقایسه داده های به دست آمده از سه گروه مصاحبه شوندگان مدل مفهومی طراحی شد. از آنجا که رفتار امتناع از مدرسه در بسیاری موارد در سال های آتی منجر به رفتارهای ضد اجتماعی، فرار از مدرسه و در نهایت ترک تحصیل می شود، ارائه مدل مفهومی رفتار امتناع از مدرسه در مدارس، مراکز فرهنگی و مشاوره به منظور شناخت بهتر این سازه برای استفاده از روش های درمانی و پیشگیری از بروز چندین اختلال به طور هم زمان پیشنهاد می شود.

تحول مثبت نوجوانی، رویکردی جامع و یکپارچه است که بر نقاط قوت و فرایندهای انطباقی تاکید می کند. این رویکرد، مسیر نوجوانان را در جهت رسیدن به احساس شایستگی و کارآمدی در ابعاد مختلف جسمانی، اجتماعی، هیجانی، شناختی و اخلاقی هموارتر می کند و هدف آن ایجاد رفتارهای مثبت در نوجوانان است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه جو اخلاقی مدرسه و رفتارهای آسیب زای تحصیلی با واسطه گری تحول مثبت نوجوانی بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل دانش آموزان شهر شیراز بود .به این منظور 671 دانش آموز دوره متوسطه اول و دوم شهر شیراز (293 پسر و 378 دختر) با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس های جو اخلاقی مدرسه (شولت و همکاران، 2002) ، تحول مثبت نوجوانی (گلدوف و همکاران، 2014) و رفتارهای آسیب زای تحصیلی(کشکولی، 1395) را تکمیل نمودند. داده ها در قالب مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) تحلیل شدند. با توجه به یافته ها، جو اخلاقی مدرسه و تحول مثبت نوجوانی اثر مستقیم و منفی بر رفتارهای آسیب زای تحصیلی داشتند. همچنین جو اخلاقی مدرسه اثر مستقیم و مثبت بر تحول مثبت نوجوانی داشت. نتایج آزمون بوت استراپ نیز حاکی از آن بود که تحول مثبت نوجوانی، نقش واسطه-ای در رابطه جو اخلاقی مدرسه با رفتارهای آسیب زای تحصیلی دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان گفت برای کاهش رفتارهای آسیب زای تحصیلی باید به جو اخلاقی مدرسه و نیز ارتقای مؤلفه های تحول مثبت نوجوانی توجه شود.

اشتیاق به تحصیل متغیری بسیار با اهمیت برای موفقیت دانش آموزان در هر مقطعی است. این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش معنامحور تحصیلی مبتنی بر نظریه انسان سالم و آموزش روان شناسی مثبت نگر بر اشتیاق تحصیلی دانش آموزان ایرانی ساکن دانمارک اجرا شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با سه گروه و در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان 12 تا 18 ساله ایرانی ساکن شهر کپنهاگ دانمارک در زمستان 2021 بود، که از بین آن ها 99 نفر از طریق نمونه گیری داوطلبانه انتخاب و به طور تصادفی در سه گروه 33 نفری گمارده شدند. پرسشنامه اشتیاق تحصیلی شاوفیلی و همکاران (2002) برای سنجش متغیر وابسته استفاده شد. دو گروه آموزش معنا محورتحصیلی مبتنی بر نظریه انسان سالم و آموزش روان شناسی مثبت نگر طی 10 جلسه تحت آموزش قرار گرفتند. داده ها از طریق تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در اشتیاق تحصیلی به ترتیب بین گروه آموزش معنامحورتحصیلی مبتنی بر نظریه انسان سالم وگروه آموزش مثبت نگر با گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد (01/0>p )، ولی بین دو گروه آموزش معنامحور تحصیلی مبتنی بر نظریه انسان سالم و آموزش روان شناسی مثبت نگر تفاوت معناداری به دست نیامد (05/0<p ). بر اساس نتایج، آموزش معنامحور تحصیلی مبتنی بر نظریه انسان سالم همراه با آموزش مثبت نگر دو روش موثر برای افزایش اشتیاق تحصیلی دانش آموزان هستند.