حمیرا سجادی

ین پژوهش با جمع آوری مطالعات مرتبط با کودکان خیابانی ایران تلاش کرده است تا به جمع بندی و تحلیلی از یافته های مربوط به عوامل خانوادگی مرتبط و پیامدهای خیابانی شدن کودکان در مطالعات دهة اخیر کشور بپردازد و در عین حال با توجه به نقاط قوت و ضعف مطالعات انجام شده برای پژوهش های مفید در آینده راهگشا باشد. مطالعه از نوع مطالعات ثانویه و به روش مرور نظام مند انجام شده است. پس از جستجوی بانک های اطلاعاتی، مراکز علمی و سازمان های مرتبط چهل پژوهش کمّی وارد مطالعه شد. داده های این مطالعات طبقه بندی و در مورد برخی از متغیرها که همگونی کافی وجود داشت، یافته ها فراتحلیل (متاآنالیز) شدند. نتایج نشان داد تعدادی از کودکان خیابانی در خانواده های خود تحت آزارهای جسمی، جنسی و روانی قرار گرفته اند و بخشی از خانواده های کودکانْ درگیر اعتیاد، حبس و از هم پاشیدگی و بی سرپرستی کودکان هستند. مجموعة یافته های مربوط به وضعیت اقتصادی کودکان و خانواده های آن ها شامل اشتغال 80 درصد از کودکان خیابانی به کار، بعد بالای خانوار، شیوع بالای بیکاری و مشاغل کم درآمد پدران، درآمد پایین خانواده و سطح پایین سواد والدین ارتباط شرایط اقتصادی و فقر خانواده با ورود کودکان به خیابان تأیید می کند. ترکیبی از عوامل اقتصادی و شرایط نامطلوب زندگی در خانواده را مهم ترین عوامل خیابانی شدن کودکان هستند. به علاوه، ورود کودکان به خیابان با مخاطرات جسمی، روانی، اعتیاد و بزهکاری همراه است. لیکن در این زمینه انجام مطالعات بیشتر ضروری است.

" هدف: پژوهش حاضر، با این رویکرد که پاسخگویی مناسب به نیازها و مشکلات دختران و زنان معلول، مستلزم شناسایی اولیه این نیازها و مشکلات است، هدف اصلی خود را تعیین نیازها و مشکلات دختران و زنان دچار معلولیت جسمی - حرکتی، در شهرستان تهران قرار داد. روش بررسی: نوع این مطالعه توصیفی است. نمونه مورد بررسی 216 دختر و زن دارای معلولیت هستند که با روش انتخاب تصادفی منظم از بین 1395 نفر مراجعه کنندگان مرکز بهزیستی شهرستان تهران انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش مصاحبه و ابزار پرسشنامه محقق ساخته 82 سوالی انجام شد. پرسشنامه بر اساس مرور منابع و نتایج جلسات بحث گروهی متمرکز تنظیم گردید و پس از تعیین روایی محتوی و پایایی آن (با آلفا کرونباخ 0.76) به اجرا در آمد. یافته ها: بررسی نیازها و مشکلات دختران و زنان دارای معلولیت جسمی - حرکتی، به طور کلی اولویت های آنان را در هر زمینه مشخص کرد. اولویت نیاز آموزشی. آموزش جامعه و آموزش حرفه ای. نیاز اشتغال: سرویس رفت و آمد و وجود سهیمه خاص برای اشتغال. نیاز به تشکیل خانواده: فراهم آمدن امکان شناخت بیشتر همسر آینده توسط خانواده؛ مشاوره ی قبل از ازدواج، رفت و آمد: مناسب سازی پیاده روها و معابر عمومی، وجود سرویس رفت وآمد خاص متناسب با نوع معلولیت؛ نیاز به خدمات توانبخشی: نیاز به وسایل کمک توانبخشی و خدمات آموزشی؛ گذراندن اوقات فراغت: کمک های مالی برای استفاده از امکانات ورزشی - تفریحی، وجود مکان های ورزشی متناسب معلولیت آنان؛ برقراری ارتباط: آگاهی دیگران به توانایی های افراد معلول در کنار محدودیت، برخورد عادی و بدون ترحم از سوی دیگران و همراهی یکی از نزدیکان هنگام حضور در جمع. اولویت مشکلات در زمینه آموزش: جابجایی و رفت و آمد، در دسترس نبودن منابع و امکانات آموزشی؛ اشتغال: جابجایی و رفت و آمد، عدم وجود ضمانت های اجرایی و حمایت از اشتغال معلولان. مشکل زندگی مشترک: دخالت اطرافیان، خشونت همسر، انجام امور خانه داری. خشونت: بی توجهی، رفتار پرخاشجویانه رفت و آمد: نامناسب بودن وسایل نقلیه عمومی با توجه به شرایط و نیازهای فرد، نامناسب بودن پیاده روها و معابر عمومی. مشکل گذراندن اوقات فراغت: نبودن سرویس رفت و آمد خاص برای استفاده از مکان های تفریحی - ورزشی، مشکل مالی برای استفاده از امکانات از این مکان ها. نتیجه گیری: نتیجه نهایی حاصل از این پژوهش، نه تنها نشان دهنده تنوع مشکلات و نیازهای دختران و زنان دچار معلولیت جسمی - حرکتی در جامعه مورد مطالعه است، بلکه تفاوت اولویت این نیازها و مشکلات را در زمینه های آموزش، اشتغال، ازدواج و تشکیل خانواده، رفت و آمد، درمان و توانبخشی، اوقات فراغت، برقراری ارتباط با دیگران، از دیدگاه خود این افراد مشخص می کند. "

کیفیت زندگى یکى از اجزاء ذهنى رفاه محسوب مى شود. کیفیت زندگى در سالمندان به معناى تاکید بیشتر بر سیاست اجتماعى و اصلاح اهداف اجتماعى به منظور ایجاد زندگى مولد براى سالمندان است. یکى از راه هاى بهبود کیفیت زندگى استفاده از انواع حمایت هاى اجتماعى و رفاهى مى باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسى کیفیت زندگى سالمندان سازمان تامین اجتماعى و سازمان بازنشستگى کشورى طراحى شد. روش بررسی: این مطالعه از نوع مقطعى مقایسه اى مى باشد که در آن 150 سالمند مستمرى بگیر(75 نفر در گروه تامین اجتماعى و 75 نفر در گروه بازنشستگى کشورى) از لحاظ کیفیت زندگى با هم مقایسه شدند. ابزار گرد آورى داده ها در این مطالعه چک لیست اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه کیفیت زندگى لیپاد بود. تجزیه و تحلیل داده ها بوسیله نرم افزار آمارى SPSS و با آزمون هاى آمارى آنالیز واریانس یکطرفه، ضریب همبستگى پیرسون و تى تست تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که تفاوت بین کیفیت زندگى کل و ابعاد آن در بین دو صندوق از نظر آمارى معنى دار نداشت و تنها در بعد عملکرد ذهنی روانى تفاوت معنى دار آمارى مشاهده شد. همچنین بین سن، وضعیت تاهل، وضعیت تحصیلى و جنس سالمندان با کیفیت زندگى شان ارتباط آمارى معنى دار مشاهده شد (05/0 P <). اما ارتباط بین وضعیت مسکن و درآمد سالمندان با کیفیت زندگى شان از نظر آمارى معنى دار نبود (05/0 P >). نتیجه گیری: در این مطالعه به لحاظ نوع سازمان مستمرى دهنده تفاوتى در کیفیت زندگى سالمندان مورد بررسى مشاهده نشد. "

مقدمه: ازآنجاکه یکی از زمینه های اصلی فهم سیاست اجتماعی و به تبع آن، سیاست سلامت، توجه به چگونگی اهتمام دولت به توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور است؛ بنابراین، می توان روند تحول و پیشرفت آن را از خلال چگونگی تحول و پیشرفت کشورها در امر توسعه پی گرفت. این تحقیق با هدف بررسی تحولات نظام سلامت ایران در خلال برنامه های عمرانی و توسعه قبل و بعد از انقلاب سال 1357 به انجام رسیده است. روش: تحقیق حاضر به روش تطبیقی و با تکنیک تحلیل محتوای کیفی به انجام رسیده است که مبتنی بر گردآوری داده ها از منابع معتبر مرتبط با نظام سلامت در ایران (اعم از پزشکی، بهداشت و...) و متن برنامه های عمرانی و توسعه و ارزیابیها و گزارشهای مرتبط با آنها است. یافته ها: تفاوت اصلی برنامه ریزی در دو دوره موردمطالعه به جهت گیری حکومتهای مستقر برمی گردد؛ در حکومت پهلوی تجدد و مدرن سازی کشور مبتنی بر دولت ملت سازی مبنای تصمیم گیریها و سیاستهای کلان بوده؛ اما در حکومت جمهوری اسلامی برقراری عدالت اجتماعی مبنای سیاست گذاریهای کلان بوده و تأمین رفاه مردم نیز بخشی از تحقق این اهداف به شمار آمده است. نتیجه اجرای برنامه های عمرانی و توسعه تغییرات گسترده ای در شاخصهای بهداشتی کشور را نشان می دهد، اما برنامه های عمرانی قبل از انقلاب نه تنها در مدرن سازی کشور ناموفق عمل کردند، بلکه به دلیل بی توجهی به عدالت سبب افزایش نابرابری و نارضایتی در عموم مردم شدند و بعد از انقلاب نیز علی رغم تأکید برنامه های توسعه بر گسترش عدالت اجتماعی، در حوزه سلامت این امر محقق نشده است. بحث: موفقیت در اجرای سیاستهای نظام سلامت و تحقق عدالت اجتماعی منوط به داشتن برنامه های متکی بر داده ها و برآوردهای منطقی و واقع بینانه، حرکت به سوی برنامه های مختلط (دستوری ارشادی) و انجام اصلاحات اساسی ساختاری در برنامه ریزیهای اجتماعی و اقتصادی است.

مقدمه: پیشگیری و کنترل خشونت علیه زنان در خانواده و پیامدهای فردی و اجتماعی آن مستلزم شناخت درست از وضعیت، علل و نتایج آن است. در این مقاله تلاش شده است تا براساس شواهد تحقیقی گردآوری شده تصویر مستندی از مسئله ی خشونت علیه زنان در خانواده ارائه گردد. روش: اطلاعات مربوط به خشونت علیه زنان از گردآوری و مرور 63 مقاله به زبان فارسی و انگلیسی، حاصل از پژوهش های انجام شده در کشور که در دوره ی زمانی 1387-1380 در مجلات معتبر علمی پژوهشی داخلی و خارجی منتشر شده اند به دست آمده و توصیف و تحلیل شده اند. یافته ها: در ایران شیوع کلی خشونت نسبت به زنان در خانواده براساس نتایج مطالعات در تهران و شهرهای دیگر کشور طیف گسترده ای از 5/17تا 6/93 درصد را شامل می شود. بالاترین فراوانی انواع آزار در کل و در جمعیت عمومی مربوط به آزار روانی و کم ترین آن آزار جنسی بوده است. همچنین به نظر می رسد که تعامل مجموعه ای از عوامل فردی، موقعیتی، اجتماعی و فرهنگی در ایجاد خشونت نقش ایفا می کنند. بحث: طیف گسترده شیوع خشونت در ایران می تواند عمدتا نتیجه ی روش شناسی متنوع مطالعات از جمله تعاریف در حیطه های مختلف خشونت، جمعیت هدف مطالعات، ابزار جمع آوری اطلاعات و تنوع در شهرهای محل انجام مطالعات باشد.

با توجه به افزایش رو به رشد جمعیت سالمندان در جهان و ایران، موضوع رفاه اجتماعی و استانداردهای زندگی به عنوان یکی از شاخص های رفاه عینی مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش در نظر دارد وضعیت استانداردهای زندگی سالمندان شهر تهران را با معرفی یک ابزار جدید برآورد نموده و ارتباط آن را با تعیین کننده های اقتصادی اجتماعی بررسی نماید. روش: این مطالعه مقطعی به روش پیمایش بر روی 150 سالمند ساکن در شهر تهران انجام گرفته است. داده ها از طریق پرسشنامه های اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه استانداردهای زندگی، جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی و نرم افزار SPSS22 انجام گرفت. یافته ها: میانگین استانداردهای زندگی 73/6 و انحراف معیار آن 53/2 بود، که این مقدار استانداردهای زندگی در بین سالمندان شهر تهران درسطح پایین می باشد. همچنین نتایج نشان داد که، بین استانداردهای زندگی با متغیر پهنه اقتصادی – اجتماعی و متغیر وضعیت اشتغال تفاوت معنا داری وجود دارد، اما بین متغیر جنسیت و استانداردهای زندگی تفاوت معناداری مشاهده نگردید. بحث: استانداردهای زندگی سالمندان شهر تهران در سطح بسیار پایین می باشد، با توجه به نتایج این مطالعه توصیه می شود که حوزه ها و نهاد های ذی ربط رفاه اجتماعی در جهت ارتقای استانداردهای زندگی این گروه گام بردارند.

مقدمه: شیوه های سازگارانه مقابله با استرس به عنوان یکی از اجزای اصلی در ارتقاء سلامت روان مطرح می باشند. این تحقیق با رویکردی اجتماع محور به بررسی مکانیسم های مقابله با استرس در زنان متاهل با هدف تدوین برنامه مناسب مداخله ای جهت ارتقاء سلامت روان آنها پرداخته است. روش: طی یک پژوهش توصیفی، وضعیت روش های مقابله با استرس در 200 زن متاهل 18-65 سال ساکن در منطقه 22 تهران با استفاده از پرسشنامه استاندارد شیوه های مقابله با استرس فولکمن و لازاروس به روش نمونه گیری تصادفی و با مشارکت مردم بررسی شد. یافته ها: بیشترین روش مورد استفاده زنان در مقابله با استرس، حل مدبرانه مسئله و کمترین روش مورد استفاده، مقابله رویارو بود. استفاده از روش های هیجان مدار از سوی نیمی از شرکت کنندگان برای مقابله با استرس به کار گرفته شد. در ضمن، میانگین استفاده از سه روش گریز-اجتناب، فاصله گرفتن و خویشتنداری برحسب وضعیت تحصیلی و تعداد فرزند متفاوت بود. بحث: به نظر می رسد ارائه مداخلات مناسب با رویکرد اجتماع محور در زمینه آموزش شیوه های سازگارانه مقابله با استرس، در ارتقاء سلامت روان و افزایش کیفیت زندگی موثر خواهد بود.

مقدمه: اهداف توسعه انسانی هزاره سوم اساساً شامل محورهای سلامت و عدم تبعیض و نیز برابری، به ویژه برابری جنسیتی است. هدف این تحقیق، بررسی رابطه ابعاد احساس نابرابری های جنسیتی با سلامت روان زنان شاغل است. روش: در این مطالعه، از روش هم بستگی برای سنجش رابطه بین متغیر ها استفاده شده که در آن ۲۰۲ نفر از زنان شاغل در سازمان تأمین اجتماعی شهر همدان، در سال ۱۳۹۱، به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، شامل پرسش نامه سنجش احساس نابرابری جنسیتی و پرسش نامه سنجش سلامت روان GHQ و چک لیست برای جمع آوری متغیرهای جمعیت شناختی بود. به منظور تجزیه وتحلیل نتایج، از ضریب هم بستگی پیرسون برای سنجش مقدار هم بستگی بین احساس نابرابری جنسیتی و سلامت روان استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد ازنظر وضعیت سلامت روان، 6/44 درصد کم ترین مقدار اختلال روانی را دارند و 1/45 درصد از جامعه تحت بررسی به میزان زیاد و خیلی زیاد، احساس نابرابری جنسیتی را ابراز داشتند. بحث: رابطه مثبت و معنی داری بین احساس نابرابری جنسیتی و سلامت روان وجود داشت؛ به طوری که هرچه احساس نابرابری کم تر باشد، سلامت روان افراد بهتر است. .

مقدمه: در بسیاری از کشورها سیاست های خارج بخش سلامت از نظر اثراتشان بر سلامت ارزیابی می شوند. «ارزیابی اثرات بر سلامت» روشی است که به شناسایی و پیش بینی و ارزشیابی تغییرات احتمالی، هم مثبت و هم منفی، در سلامت جمعیت تعریف شده که ناشی از سیاست یا برنامه یا اقدامی توسعه ای است، کمک می کند. این تغییرات ممکن است مستقیم و فوری یا غیرمستقیم و با تأخیر باشد. مرور انتقادی: این مطالعه به روش مروری و با مرور مدل های ارزیابی اثرات بر سلامت انجام شده است. از بین مدل های موجود، به هشت مدل اصلی از دیدگاه بسته تا وسیع اشاره شده است. از بین هشت مدل بررسی شده، چهار مدل دیدگاه بسته و چهار مدل دیدگاه باز دارند. از نظر مراحل فرایند ارزیابی اثرات بر سلامت، نوع ابزارهای استفاده شده در این فرایند و توجه به نابرابری های سلامت، بین این مدل ها تفاوت هایی وجود دارد. بحث: با وجود تفاوت بین مدل ها، در تمام آن ها به اهمیت در نظر گرفتن مسائل سلامت در تصمیم گیری و برنامه ریزی بخش های خارج از سلامت اشاره شده است. در این مدل ها بیان شده است که ارزیابی اثرات بر سلامت باید بر حوزه هایی تمرکز کند که در آن ها امکان ایجاد تغییر وجود دارد و سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان، به اجرای هر گونه پیشنهاد برای بهبود تمایل دارند.

مقد مه: نظام سلامت به عنوان متولی اصلی بهداشت و درمان در ایران تاریخچه ای نزدیک به یک قرن دارد و در این بازه زمانی تغییرات زیادی را شاهد بوده است تا به شکل و ساختار کنونی درآمده است. این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر بر شکل گیری و تحولات نظام سلامت و روند سیاست گذاری در آن با دیدگاه بین رشته ای انجام شده است. روش: تحقیق به روش تاریخی انجام گرفته و متون تاریخی راجع به نظام سلامت و زیربخشهای آن اعم از بهداشت و درمان و آموزش با رویکرد نهادگرایی مرور و تحلیل شده است. یافته ها: دولت، جامعه مدنی، بخش خصوصی، خانواده و نهادهای بین المللی کارگزاران اصلی سیاست سلامت در ایران از ابتدا تاکنون بوده اند که در بستر عوامل موقعیتی، ساختاری، فرهنگی و خارجی به نظام سلامت و تحولات آن در ایران جهت داده و در موفقیتها و ناکامیهای آن مؤثر بوده اند. بحث: هرچند از همان ابتدا کارگزار اصلی سیاست سلامت در ایران دولت بوده است، اما عوامل نهادی زیادی بر کارایی و عملکرد آن درزمینه سلامت مؤثر بوده اند و این نهاد جهت تدوین سیاستهای سلامت و هموارکردن مسیر برقراری عدالت اجتماعی نیازمند توجه جدی تر به عناصر جامعه مدنی و ویژگیهای خانواده ها و سپردن امور به بخش خصوصی است و در این راه تعامل با نهادهای بین المللی و استفاده از تجارب آنها به خصوص درزمینه بهداشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مقدمه: بحث درباره ارتباط تبعیض جنسیتی و سلامت، موضوع تازه ای نیست. نابرابری و تبعیض جنسیتی تأثیر چشمگیری بر سلامت دارد؛ لذا توجه کافی به تعیین کننده های جنسیتی اساسی است. این تحقیق با هدف بررسی ارتباط نابرابری جنسیتی در چهار حوزه اقتصاد، آموزش، سیاست و سلامت با درصد شیوع HIV انجام گرفته است. روش: در این تحقیق از تحلیل ثانویه استفاده شده است. داده های این پژوهش از دو منبع «گزارش سالانه مجمع اقتصاد جهانی از شاخص شکاف جنسیتی» و آمار بخش ایدز سازمان ملل متحد برداشته شده است. نمونه تحقیق شامل ۱۱۵ کشور از مناطق مختلف جهان است که اطلاعات آن ها وجود داشت. یافته ها: نتایج به دست آمده حاکی از این است که از میان چهار زیرمقیاس شاخص شکاف جنسیتی، فقط زیرمقیاس دسترسی به آموزش و نشانگرهای آن، به جز نشانگر نسبت خالص ثبت نام زنان در سطوح ابتدایی به مردان، ارتباط منفی معناداری با درصد شیوع HIV دارد و در این میان، نشانگر نسبت ناخالص ثبت نام زنان در تحصیلات عالیه به مردان، بیشترین هم بستگی را با متغیر ملاک دارد (351/0- r= ). بحث: می توان نتیجه گرفت که دسترسی بیشتر زنان به آموزش، به ویژه تحصیلات بالاتر از ابتدایی، عامل مهمی در کاهش میزان شیوع HIV است