موسی الرضا بخشی

در سال های اخیر مهارت تفکر انتقادی یکی از اجزای ضروری آموزش شده است. تفکر انتقادی در رشته آموزش تاریخ بسیار دارای اهمیت است. یکی از ویژگی های فرد آموزش دیده در حوزه تاریخ برخورداری از مهارت تفکر انتقادی است. حال پرسش این است که چگونه می توان، تفکر انتقادی را در آموزش تاریخ به کاربست. این پژوهش در صدد است با روش کتابخانه ای و با استعانت از تجربه زیسته معلمی در دانشگاه فرهنگیان، راه کارهایی برای تقویت مهارت تفکر انتقادی دانشجویان ارائه دهد. یافته های این نوشتار نشان می دهد، استفاده از روش های مناظره و مباحثه در کلاس و یادگیری مشارکتی همراه به چالش کشیدن برداشت های دانشجویان به وسیله استاد تأثیر شایان توجهی در تقویت مهارت های تفکر انتقادی در دانشجویان دارد. علاوه بر موارد مذکور، توجه به آموزش مستقیم تفکر انتقادی در دانشگاه و قرار دادن درسی مستقل با  این عنوان در برنامه درسی  دانشگاه می تواند، تأثیر شایان توجهی در بالندگی این تفکر داشته باشد.

صفویه با توجه به تحولات و مناسبات سیاسی دوره ای است که سیاحان اروپایی بیش از گذشته به انگیزه های مختلف به ایران سفر کردند و در نتیجه سفرنامه های بسیاری نسبت به گذشته نوشته شد. مدارس عصر صفوی، به عنوان مهم ترین مرکز نهاد آموزش، موردتوجه بعضی از سیاحان قرار گرفت که ژان شاردن، ژان باتیست تاورنیه و انگلبرت کمپفر شاخص ترین آنان هستند. حال پرسش این است که سیاحان اروپایی درباره تعلیم و تربیت در مدارس عصر صفوی و برنامه های آموزشی آن چه دیدگاه هایی را مطرح کرده اند؟ این نوشتار تلاش می کند، با روش تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای، گزارش ها و نظرات سیّاحان خارجی را پیرامون برنامه ها و منابع آموزشی این دوره مورد واکاوی و نقد قرار دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد، سیاحان اروپایی غالباً برنامه های آموزشی مدارس ایران رابا نظام آموزشی اروپامقایسه کرده و در نتیجه آن را نامنظم و آشفته دانسته اند که گاهی بدبینانه به نظر می رسد. در معرفی منابع آموزشی نیز بیشتر به علوم غیر دینی همچون ریاضی، هیئت و نجوم یعنی آنچه برای آنان مألوف بوده است، توجه داشته اند.