ادراک عقلی

هدف: هدف این مقاله، مقایسه شناخت بین دو مکتب فلسفی کانت و حکمت متعالیه بود. تعریف این دو نظام از ادراک و عقل و فاهمه و تأثیر آن بر دیگر دانشها می تواند برای ساخت نظامات اجتماعی شناختی و اندیشه ای بسیار راهگشا باشد. روش: این مقاله با روش مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به متون دست اول درباره مسئله فاهمه و شناخت انجام شد. یافته ها: تعریف کانت از فاهمه با تکیه بر مقولات و محدود کردن ادراک به معبر فاهمه، راه را بر بسیاری از نوآوری ها در زمینه درک جهان بما هو بسته است؛ در صورتی که در نظام صدرایی با عنایت به تعریف ملاصدرا از عقل و ادراک، افقهای پیش رو برای ادراک و نظام سازی ها بر مبنای این ادراک بسیار گسترده و فراخ است. نتیجه گیری: با تکیه بر نظام ادراک صدرایی می توان نظام شناختی ادراکی جدیدی ارائه داد که دامنه گسترده تری از نظام شناختی کانت دارد.

هدف: ملاصدرا معتقد است که معرفت تصوری در سه مرحله حس، خیال و عقل برای نفس محقق می شود. هدف این مقاله، تبیین و تحلیل نقش حس و تجربه در مراحل شناخت تصوری از منظر صدرالمتألهین بود. روش: این پژوهش با استفاده از راهبردهای توصیفی، تحلیلی و استدلالی و روشهای اسنادی، تحلیل منطقی و قیاسی به دنبال حل مسئله است. یافته ها: ملاصدرا در بحث ایجاد مفاهیم، نظریه ارتقای وجودی و انتقال را ارائه کرده است که در فرایند حرکت جوهری نفس، هم نفس و هم شناختهای تصوری اش، تکامل و تجرّد و ارتقای وجودی می یابند. بدین صورت که نفس در مرحله حس، با توجه به محسوس خارجی، صورت حسی مطابق با آن را صادر می کند. سپس وقتی قوه خیال با صورت حسی روبه رو می شود، نفس با حرکت جوهری به مرتبه مثالی ارتقا می یابد و عالم خیال را مشاهده می کند و متناسب با وجود مثالی آن صورت حسی، یک صورت خیالی ایجاد می کند. پس از آن وقتی قوه عاقله با صورت خیالی مواجه می شود، نفس با حرکت جوهری به مرتبه عقلی ارتقا می یابد و عالم مثل عقلی را مشاهده می کند و نفس متناسب با وجود عقلی آن صورت مثالی، صورتی عقلی ابداع می کند. نتیجه گیری: برای رسیدن به مرحله خیال، وجود حواس و ادراکهای حسی به صورت مستقیم ریشه و شرط بوده و مرحله حس به صورت غیر مستقیم، ریشه و زمینه شکل گیری مرحله عقلی است.