مدل های حکمرانی

در این مقاله اهتمام بر آن بود که مقوله «اعتماد سیاسی» و نحوه ایجاد و انباشت آن در نسبت با «سرمایه اجتماعی» تبیین شود. در این رویکرد، اعتماد به عنوان یکی از مؤلفه های سرمایه اجتماعی نه ویژگی ذاتی افراد بلکه جنبه ای از شرایط و محیطی محسوب می شود که افراد در چارچوب آن دست به عمل می زنند. بدین سان، منشأ ایجاد سرمایه اجتماعی در جوامع مختلف با سطح توسعه یافتگی متفاوت، متغیر خواهد بود. سنت های دیرین، باورهای محلی و کارآمدی نظام سیاسی هر یک به تنهایی یا در ترکیب با هم می توانند منشأ ایجاد سرمایه اجتماعی باشند. دعوی اصلی مقاله حاضر این است که تنها آن نوع سرمایه اجتماعی می تواند خالق «اعتماد سیاسی» پایدار باشد که مولود الگوی «حکمرانی خوب» است؛ چراکه این الگو، فراتر از «حکومت»، مشتمل بر «جامعه مدنی» و «فرد-شهروند» توانمند است که با خلق سرمایه اجتماعی در ابعاد کلان، میانی و خُرد کلیت نظام اجتماعی، به طور غیرمستقیم بسترساز اعتماد سیاسی مدنی و عقلایی می گردد. ادعایی که در پرتو مدلی «فرا نظریه»ای، بدین معنا که نسبت میان حکمرانی خوب، سرمایه اجتماعی و اعتماد سیاسی در مقام یک «نظریه»، مورد سنجش قرارگرفته است. استوار بر این استدلال، «حکمرانان» برای تعمیق و نهادمندی اعتماد سیاسی باید ذهن خود را بر تغییر پارادایمی متمرکز نماید که در ماهیت اِعمال سیاست ورزی در دهه پایانی قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم رخ داده است. روشِ گردآوری داده ها در این مقاله اسنادی و کتابخانه ای و روش داوری و تفسیر اطلاعات گردآوری شده نیز تحلیلی و تبیینی است.

کلیدی ترین عامل تحولات؛ تحولات فناورانه، تحولات اجتماعی و اقتصادی و تحولات جهانی شدن است که کلیه ساحت های زندگی بشر از آن تاثیر پذیرفته و مبنای مناسبات زندگی خود را بر اساس آن تحولات طرح ریزی کرده اند. از این رو، تحولات حکمرانی آموزش عالی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بلکه تحت تاثیر آن قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، بررسی مؤلفه ها و عناصر حکمرانی دانشگاهی است و از طریق شناخت رابطه و نقش هر یک از آن ها، الگوی بومی دانشگاه های ایران طراحی گردد. در این پژوهش بر اساس سنتزپژوهی و روش فرامطالعه (فراترکیب)، 87 مؤلفه (شاخص) از 40 مقاله معتبر بدست آمد که با استفاده از تکنیک دلفی توسط 30 نفر از خبرگان مورد تایید قرار گرفت. پس از تحلیل شاخص های حکمرانی در آموزش عالی، مشخص شد که این شاخص ها در شش بعد کلان تر و در 2 بخش عوامل درونی (سیستم های مدیریتی و فرآیندهای آن، سیستم باز و پاسخگو و مسئولیت پذیر، مشارکت ذی نفعان داخلی) و عوامل بیرونی (حاکمیت و استقلال نهادی، استقلال مالی،آزادی اکادمیک، مشارکت ذی نفعان خارجی) جای می گیرند. برای درک پدیده آموزش عالی توجه به ریشه های نهادی و تعادل قدرت در نظام های آموزش عالی مدرن، مثلث کلارک است که میان الگوی کنترل دولتی، الگوی هومبولتی(حکمرانی دانشگاهیان) و الگوی بازار محور آمریکایی – انگلیسی تمایز قائل می شود. با در نظر گرفتن ابعاد حکمرانی تحول گرا در نظام آموزش عالی و مبانی نظریات و تحقیقات جدید، نتیجه پژوهش بیانگر اینست که تک مدل حکمرانی وجود ندارد و بایستی طراحی و گزینش مدل های