زنان بدون مردان

رمان زنان بدون مردان نوشته شهرنوش پارسی پور، نویسنده مشهور ایرانی، از رمان های مطرح ادبیات معاصر ایران است. داستان این رمان بر اساس تجربیات زندگی پنج زن ایرانی در سنین مختلف و طبقات گوناگون جامعه شکل می گیرد و مسائل حقوق و منافع زنان ایرانی در جامعه مردسالار را نشان می دهد. به خاطر این که پنج زن در این رمان ویژگی های شخصیتی و سابقه های مختلفی دارند و نمایانگر سنین و طبقات اجتماعی مختلف هستند، تجارب زندگی آنها نمونه ای از گروه های مختلف زنان در جامعه ایران بوده است. آگاهی از استقلال زن که در این کتاب تجسم یافته است، نشانگر بیداری اندیشه های فمینیسم است. بدین منظور در این مقاله کوشیده شده تا بر اساس شیوه تحلیلی- توصیفی به تبیین شخصیت های زن پرداخته شود و با استفاده از تئوری فمینیسم اندیشه های فمینیسم تجسم یافته در این رمان بررسی شود.در این مقاله تلاش می شود تا با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی رمان زنان بدون مردان بر مبنای نقد فمینیستی مورد واکاوی قرار گیرد. بعد از تبیین شخصیت های زن بر شیوه توصیفی-تحلیلی، در بستر نقد فمینیستی ابعاد گوناگون عوامل فمینیستی در این رمان استخراج می شود و با استفاده از تئوری فمینیسم اندیشه های فمینیسم تجسم یافته بررسی می شود.

یکی از نظریه های مدرن امروزی، نظریه منطق گفتگویی میخاییل باختین است که فضای نوینی در حیطه ادبیات به بار آورده است. در این پژوهش به بررسی کرونوتوپ به عنوان یکی از مؤلفه های منطق گفتگویی باختین در سه اثر برتر شهرنوش پارسی پور (طوبا و معنای شب، سگ و زمستان بلند و زنان بدون مردان) به شیوه توصیفی- تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای و با هدف شناخت بیشتر انواع کرونوتوپ موجود در آثار این نویسنده پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که در این آثار کرونوتوپ نمودهای بارزی دارد. بیشتر کرونوتوپ ها از نظر زمانی و مکانی و فضای رمان با یکدیگر همخوانی داشته که در بیشتر موارد فضای خیالی، همراه با رعب و وحشت را ایجاد کرده است. در رمان طوبا و معنای شب کرونوتوپ باغچه و درخت انار جلوه ای ویژه دارد. انار که در ادبیات نماد عشق، تولد و جاودانگی بوده، در این رمان، زیر درخت انار به قبرستانی مبدل شده است که جسد دختران جوان در آن جای گرفته است. کرونوتوپ اصلی در رمان طوبا و معنای شب و سگ و زمستان بلند، خانه هایی است که شخصیّت ها از آغاز زندگی تا پایان رمان در آن مکان بوده اند و رشد کرده اند و در داستان زنان بدون مردان، خانه باغ فرخ لقا یک کرونوتوپ آستانه ای جذاب و وهم انگیز به وجود آورده است. مکان زندگی در هر سه اثر یک کرونوتوپ آستانه ای است. در رمان سگ و زمستان بلند کرونوتوپ وطن، وطن پرستی و فرهنگ ایرانی بر سایر کرونوتوپ ها سایه انداخته است.