دسترس پذیری

هدف: این پژوهش به ارزیابی قابلیت های دسترس پذیری محیط رابط کاربری سامانه های آموزش مجازی پرداخته است.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی از نوع ارزیابی مکاشفه ای انجام شده است. جامعه آماری شامل شش سامانه آموزش مجازی «ادوبی کانکت، اسکای روم، اسکایپ، بیگ بلو باتن، گوگل میت، قرار» است. ابزار پژوهش، سیاهه ارزیابی بومی سازی شده منطبق با سامانه های آموزش مجازی در داخل کشور منطبق با شاخص های ارزیابی مندرج در ایزو 9241 است که شاخص های شناسایی شده و با استفاده از روش بی.دبلیو.ام از دیدگاه صاحب نظران حوزه دسترس پذیری سامانه های آموزشی و یادگیری الکترونیکی اولویت بندی شده اند. برای پاسخگویی به پرسش های پژوهش از آمار توصیفی و روش تصمیم گیری مدل روش وزن دهی ساده یا (اس.اِی.دبلیو.) استفاده شد. در این روش، امتیازات حاصل از ارزیابی هر نرم افزار در هر شاخص با ضریب وزنی بی.دبلیو.ام تعیین شده برای هر شاخص ضرب شده و بر اساس نتیجه حاصل، محیط رابط کاربری سامانه های آموزش مجازی از لحاظ قابلیت های دسترس پذیری با یکدیگر قابل مقایسه شد. فرضیه های پژوهش از طریق آزمون کروسکال-والیس مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: پس از بررسی قابلیت های دسترس پذیری محیط رابط کاربری سامانه های آموزش مجازی مشخص شد به ترتیب اسکایپ، ادوبی کانکت، بیگ بلو باتن، اسکای روم گوگل میت و قرار از نظر رعایت ویژگی های مربوط به دسترس پذیری رتبه اول تا ششم را کسب نموده اند. بین میزان رعایت شاخص های ارزیابی قابلیت های دسترس پذیری محیط تعامل (رابط کاربری) سامانه های آموزش مجازی در چهار شاخص کلی در سامانه ها اختلاف معناداری مشاهده نشد.نتیجه گیری: بالاترین میانگین رعایت میزان دسترس پذیری مربوط به ابزارهای اشاره گر و سازگاری با فناوری های کمکی و کمترین میانگین رعایت میزان دسترس پذیری مربوط به ورودی صفحه کلید در جامعه مورد مطالعه تشخیص داده شد.

    هدف: با توجه به اهداف کتابخانه های دانشگاهی و اهمیت وب سایت ها در اشاعه اطلاعات بر طبق اهداف سازمان مادر به تمامی کاربران، باید وب سایت کتابخانه ها دسترس پذیر باشند تا به همه کاربران خود با توانایی های مختلف خدمت رسانی کنند. با این هدف به ارزیابی دسترس پذیری وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تهران پرداخته ایم. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که برای گردآوری اطلاعات آن از روش های ارزیابانه و پیمایشی استفاده شده و جامعه پژوهش وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تهران بوده است. یافته ها: نتایج یافته ها نشان داد که وب سایت کتابخانه ها بر اساس ارزیابی دستی/ فنی، 21/39 درصد و بر اساس ارزیابی کاربران، 55/85 درصد دسترس پذیر بودند. همچنین نتایج نشان داد که بین نظرهای کاربران در زمینه دسترس پذیری وب سایت تفاوت معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر سه گروه کاربران نظرهای یکسانی نداشتند. همچنین، بین دسترس پذیری وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی از نظر ارزیابی دستی تفاوت معناداری وجود دارد.

هدف: میزان دسترس پذیری وبگاه های کتابخانه ای بر اساس شاخص های استخراجی کنسرسیوم وب جهانگستر و میزان کاربردپذیری این وبگاه ها بر اساس تجربه کاربران با آسیب بینایی ارزیابی می شود.روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی و با روش ارزیابانه با ابزار سیاهه ارزیابی و آزمون رسمی کاربردپذیری انجام گرفت. ابتدا وبگاه های کتابخانه ای بر اساس چک لیست شاخص های دسترس پذیری ارزیابی شد و سپس از طریق مشاهده اکتشافی کاربران با آسیب بینایی با تعریف وظایف واقعی (3 وظیفه) در وبگاه های کتابخانه ای، وضعیت کاربردپذیری آن ها بررسی شد. رابط های کاربری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ کتابخانه آستان قدس رضوی؛ کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران مورد مطالعه قرار گرفتند. 33 نفر از کاربران با آسیب بینایی با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شد. با ضریب آلفای کرونباخ (0/87) پایایی و با استفاده از بررسی محتوایی، روایی آن ها تأیید شد.یافته ها: وبگاه ها بر اساس شاخص های دسترس پذیری تا حدود زیادی دسترس پذیر هستند، اما سهولت استفاده ندارند. کاربران کمی در استفاده از وبگاه ها بدون کمک می توانستند پیمایش کنند و برخی از کاربران ناموفق در تکمیل وظیفه بودند. بازخورد دریافت شده از کاربران درباره ابعاد کاربردپذیری نشان داد برخی از کاربران سهولت استفاده از وبگاه ها را در حد مطلوب و برخی دیگر آن را نامناسب بیان کردند. حدود یک سوم کاربران از عملکرد خود در استفاده از وبگاه ها ناراضی بودند و زمان صرف شده برای پیشبرد وظیفه را نامطلوب ارزیابی کردند.نتیجه گیری: طراحی بینایی محور و ساختارهای پیچیده، نظام های بازیابی اطلاعات کتابخانه ای را برای جویندگان اطلاعات با آسیب بینایی غیرکاربردپذیر می کند.

مقدمه و اهداف: با توجه به رقابتی شدن بازار و جهانی شدن آن نیاز به دسترس پذیری در طراحی محصول در دهه های اخیر موردتوجه قرارگرفته است. امروزه دسترس پذیری شامل نیازمندی های عملکردی، استفاده از استانداردها، طراحی، پیش بینی دسترس پذیری، مدل سازی دسترس پذیری و بازیابی و بررسی آن است. یکی از اهداف دسترس پذیری، طراحی سیستم هایی با حداکثر دسترس پذیری است. دسترس پذیری یک سیستم معمولاً به واسطه بهبود دسترس پذیری هر یک از اجزاء یا تخصیص اجزای مازاد بهبود می یابد. این بهبودها در عمل به واسطه استفاده از مواد بهتر، فرآیند ساخت بهتر، اصول طراحی استفاده شده و غیره ایجاد می شود. روش ها: در این پژوهش، یک رویکرد نوآورانه برای بهینه سازی چندین سیستم سری موازی چندحالته بررسی می شود. این رویکرد به جای محدود کردن بهینه سازی به یک سیستم به صورت جداگانه، به بهینه سازی هم زمان چندین سیستم و بهبود کارایی و عملکرد کلی آن ها می پردازد. در این سیستم ها، تعدادی زیرسیستم موازی قرار دارند که هر یک از این زیرسیستم ها دارای اجزای چندحالته است. این اجزا می توانند در حالت های مختلف عمل کنند و با ترکیب این حالت ها، عملکرد متفاوتی را ارائه دهند. یکی از نکات مهم موردتوجه در این مدل، تأثیر نرخ های خرابی چندمرحله ای بر سیستم ها است که از طریق ترسیم نمودار حالت به وضوح بررسی می شود. فرضیه های مختلفی در این مدل در نظر گرفته می شود؛ از جمله قابلیت انتخاب تأمین کننده با شرایط متفاوت، با در نظر گرفتن محدودیت های موجود در سیستم. علاوه بر این، اثرات فعالیت های فنی و سازمانی بر روی بازه های پیوسته بهینه سازی سیستم ها نیز بررسی و تحلیل می شود. در پایان با استفاده از الگوریتم فراابتکاری ژنتیک، مدل ارائه شده بهبود می یابد و نتایج حاصل از آن نشان می دهد که عملکرد سیستم به طور کامل بهبود یافته است. یافته ها: در این پژوهش یک مدل بهینه سازی ریاضی برای مدل سازی مسئله موردبررسی تحت مفروضات مطرح شده ارائه می شود؛ همچنین برای نمونه یک نوع مثال عددی در شرایطی که تابع توزیع انتقال حالت نمایی و فعالیت های فنی و سازمانی با شدت عملکرد مختلف هستند، ارائه می شود. در این نمونه، فرض می شود که نرخ عملکردی هر زیرسیستم با مجموع نرخ عملکردی اجزا آن و عملکرد سیستم با حداقل نرخ عملکردی زیرسیستم ها برابر است. می توان با توجه به توضیحات داده شده احتمال دسترس پذیری سیستم را محاسبه و هزینه سیستم را نیز می توان با استفاده از تابع هدف مدل محاسبه کرد. در مرحله بعد با استفاده از الگوریتم ژنتیک، مثال های ارائه شده حل و نتایج آن گزارش می شود.نتیجه گیری: با مطالعه مقاله ها و پژوهش های سال های اخیر می توان دریافت که همواره پژوهشگران عرصه مدل های تخصیص افزونگی، چه در زمینه سیستم های باینری و چه سیستم های چندحالته، کوشیده اند تا با در نظر گرفتن فرضیه های جدید و یا حذف کردن فرضیه های ساده سازی که از سال های گذشته در مبانی نظری این مدل ها باقی مانده بود، شرایط این نوع مسائل را به دنیای واقعی نزدیک تر کنند و به سؤال های بیشتری که ذهن تصمیم گیرندگان چنین سیستم هایی را در امر بهینه سازی مشغول کرده بود، پاسخ دهند. این رویکردها از سوی پژوهشگران به نام این موضوع اهمیت و ضرورت ارائه مدل های بهینه سازی ریاضی با در نظر گرفتن همه شرایط و محدودیت های سیستمی کاربران و مدیران را بیش ازپیش مهم تر کرده است. در این پژوهش نیز نشان داده شده است که می توان با افزایش ابعاد بهینه سازی مسائل تخصیص افزونگی، مدل هایی را تنظیم کرد که با دنیای واقعی انطباق بیشتری دارند.