حمیدرضا نواب پور

جهان‌ هستی‌، پیوسته‌ در حال‌ تولید داده‌ و اطلاعات‌ آماری‌ است‌. تعداد دفعات‌ بارندگی‌در یک‌ فصل‌ یا یک‌ سال‌ یا میزان‌ بارندگی‌ یک‌ سال‌ در یک‌ منطقه‌ جغرافیایی‌، تعدادآتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های‌ یک‌ ناحیه‌، میزان‌ پیشروی‌ صحرا در یک‌ کشور، تعداد زمین‌لرزه‌هادر یک‌ منطقه‌ در یک‌ سال‌ و تعداد وقایع‌ ولادت‌ و فوت‌ در یک‌ سال‌ معین‌، مثال‌هایی‌ هستند ازتولید داده‌ و اطلاعات‌ آماری‌ ناشی‌ از حرکت‌ جهان‌ هستی‌. رهبران‌، مدیران‌ و برنامه‌ریزان‌جوامع‌ برای‌ تصمیم‌سازی‌ و برنامه‌ریزی‌ و پیشبرد جامعه‌ خود به‌ سوی‌ آینده‌ای‌ بهتر باجمع‌آوری‌ این‌ داده‌ها اقدام‌ به‌ تولید آمارهای‌ رسمی‌ نموده‌ و اقدامات‌ خود را با شناخت‌وضعیت‌ موجود ساماندهی‌ کرده‌ و از این‌ طریق‌ در جهان‌ هستی‌ تغییر ایجاد می‌کنند و این‌ تغییرنیز داده‌های‌ آماری‌ جدید تولید می‌کند. افزون‌ بر این‌، حوادث‌ غیرمترقبه‌، همانند طوفان‌،آتش‌سوزی‌، و زلزله‌، موجب‌ اقدامات‌ اضطراری‌ دولت‌ها شده‌ و از این‌ طریق‌ نیز در نظام‌ تولیدداده‌های‌ آماری‌ تغییر ایجاد می‌شود. سعی‌ این‌ مقاله‌، در تبیین‌ شکل‌گیری‌ نظام‌های‌ آماری‌ ونظام‌های‌ تولید آمارهای‌ رسمی‌ در کشور و ارائه‌ تصویری‌ از یک‌ نظام‌ آماری‌ مطلوب‌ و تشریح‌اصول‌ حاکم‌ بر نظام‌ تولید آمارهای‌ رسمی‌ است‌.

در ایران پیش بینی های جمعیتی به دلیل نبود اطلاعات کمکی، اغلب در سطح ناحیه های بزرگ همانند استان و کشور انجام می شود. اما تولید اطلاعات جمعیتی و ویژگی های آن در سطح کوچک ناحیه <strong>[1]ها (بخش، شهر، ناحیه ی شهرداری و ...)، توان پاسخ گویی به نیازهای آماری پژوهش گران، برنامه ریزان و تصمیم سازان را بالا می برد. با توجه به این که به طور عموم تمامی اطلاعات جمعیتی در کوچک ناحیه ها در دسترس نیستند و داشتن اطلاع از توزیع شمارش<strong>[2] ویژگی های افراد و خانوارها (به عنوان مثال سنی– جنسیتی، نوع خانوار و ...) برای یک کوچک ناحیه ضروری است، لذا شبیه سازی جمعیت کوچک ناحیه ها به صورت هم گذاشتی<strong>[3] با ویژگی هایی که مدنظرند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ازآنجاکه دسترسی به بسیاری از اطلاعات جمعیتی و ویژگی های آن در کوچک ناحیه ها از طریق سرشماری ها امکان پذیر نیست، بسیاری از محققان را بر آن داشته است تا برای دست یابی به اطلاعات مورد نیاز خود از کوچک ناحیه ها به دنبال راه کارهایی باشند. در سال های اخیر روش های مختلفی برای شبیه سازی های جمعیتی ابداع شده است، از جمله ی این روش ها می توان به روش نمونه مبنا اشاره کرد. این مقاله با ارایه راه کارهایی برای اصلاح نقاط ضعف این روش، از آن برای شبیه سازی جمعیت کوچک ناحیه های نمونه با ویژگی های متفاوت به صورت هم گذاشتی برای سال پایه، 1385، استفاده می کند. به علاوه با توجه به چند معیار عمل کرد این روش با اطلاعات سرشماری مقایسه می شود.

اکثر کشورهای جهان، فقر را به عنوان کمبود یا نبود درأمد تعریف می کنند. با این حال، افراد فقیر تجربه خود از فقر را بسیار گسترده تر می دانند. فردی که فقیر است ممکن است به طور همزمان از چندین عامل محرومیت رنج ببرد. ازاین رو، تمرکز بر یک عامل به تنهایی، مانند درآمد، برای درک ماهیت واقعی فقر کافی نیست. در ایران مطالعه های متعددی در اندازه گیری فقر چندبعدی انجام شده است ولی بیشتر آن ها از داده های طرح هزینه و درآمد خانوار که محاسبه نماگرهای مرتبط با فقر چندبعدی را محدود می کند، استفاده کرده اند. هدف این مطالعه محاسبه و اندازه گیری فقر چندبعدی و سهم هر یک از بعدها در فقر کلی در سطح استان های ایران با استفاده از روش الکایر- فوستر است تا سیاست گذاران را در امر فقرزدایی یاری رساند. در این مطالعه از داده های طرح آمارگیری شاخص های چندگانه جمعیت و سلامت (MIDHS) سال 1394 که شامل 33013 خانوار بوده و امکان محاسبه نماگرهای بیشتری را فراهم می کند، استفاده شده است. نتیجه ها نشان می دهند که علاوه بر استان های خوزستان و قم، شاخص فقر چندبعدی (MPI) در استان های واقع در مرزهای شرقی بیشتر بوده است، درحالی که استان های واقع در مرزهای شمالی، جنوبی و بخشی از غرب کشور فقر کمتری را تجربه کرده اند. سهم هر یک از بعدها در فقر کلی نیز نشان می دهدکه نوع محرومیتی که خانوارهای استان های ایران در سال 1394 تجربه کرده اند، متفاوت بوده است.