محمدجواد منصوری حسن آبادی

خوانش شعر «شهر تصویر» منوچهر آتشی بر اساس الگوی نشانه شناسی ریفاتر   ریفاتر (1924-2006)، محقق ساختارگرای فرانسوی، در حوزه ی نشانه شناسی شعر، پژوهش های بنیادی و قابل توجهی را به ثبت رسانده،  که رویکرد او در ادامه ضمن حفظ جایگاه ساخت، به هرمنوتیک گرایش پیدا کرده است. خوانش نشانه شناختی ریفاتر مبتنی بر سطح محاکاتی و واپس نگر است که این شیوه، نقش تعیین کننده ای را برای خواننده ی شعر در نظر گرفته است و نکات مهمی را در جهت آفرینش شعر از سوی شاعر و بازخوانی آن توسط خواننده، روشن می کند. بنابراین، در پژوهش حاضر، به طور موردی، شعر «شهر تصویر» منوچهر آتشی بر اساس الگوی نشانه شناختی ریفاتر، بررسی می شود و در ادامه به تفسیر این شعر بر اساس ساخت اثر، پرداخته می شود. به نظر می رسد این شعر حاصل بسط ماتریس واحدی است که دلالتمندی شعر به آن وابسته است. ماتریس در شعر «شهر تصویر» حاکی از «ناامید بودن و بی حسی نسبت به همه ی عناصر، زیبایی ها و پرسش ها» است. این ماتریس از طریق امکاناتی همچون انباشت، منظومه ی توصیفی و فضای متنی، بسط و گسترش یافته اند. خوانش شعر در این پژوهش از سطح محاکاتی برمی گذرد و به سطحی نشانه شناختی می رسد. در ادامه با توجه به عدم توجه شیوه ی ریفاتر به نقد تکوینی، از طریق امکانات برآمده از ساخت شعر، به تفسیر شعر از جهت تأثیر فرم جهان در فرم اثر پرداخته می شود. در نهایت نشان می دهد حاصل نقد ساختاری شعر «شهر تصویر» و نتیجه ی نقد تکوینی آن با ملاحظات تاریخی اجتماعی، مطابق و هماهنگ است.