مرضیه قویدل قریچه

هدف : همکاری، همگرایی و تلفیق بین سازمان ها، نهادها و ارگان هایی که اهداف و کارکردهای اجتماعی مشترکی دارند، می تواند در کنار کاهش هزینه ها و افزایش رضایت کاربران، مزایای دیگری نیز برای سازمان ها داشته باشد. کتابخانه ها، موزه ها و آرشیوها به عنوان سه نهاد حفاظت و اشاعه میراث فرهنگی و تاریخی از این قاعده مستثنی نیستند؛ از این رو، هدف پژوهش حاضر تحلیل وضعیت همکاری بین کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها در ایران است. روش : پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی است که با رویکرد کیفی و استفاده از روش داده بنیاد (گراندد تئوری) انجام شده است. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختار یافته بوده است. جامعه پژوهش را مدیران و صاحبنظران حوزه کتابداری، موزه داری و آرشیو تشکیل می دهند که از میان آن ها، 24 نفر به روش نمونه گیری گلوله برفی تا حد اشباع انتخاب شده است. تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، انتخابی و محوری در قالب روش ساختاریافته داده بنیاد انجام شده است. یافته ها: در پژوهش حاضر 399 کد اولیه از تحلیل محتوای مصاحبه ها استخراج شد که در قالب 53 کد ثانویه و 5 مقوله اصلی شامل «وضعیت کنونی»، «زمینه های موجود برای همکاری»، «عوامل مؤثر بر همکاری»، «مزایای همکاری» و «چالش های همکاری» تلفیق شده و در 6 طبقه اصلی شامل شرایط علی، پدیده مرکزی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها بر اساس روش نظریه پردازی داده بنیاد دسته بندی شدند. الگوی نظری پژوهش نیز بر این اساس ترسیم شد. یافته های حاصل نشان دهنده همکاری های محدود، موردی و منقطع بین کتابخانه ها، موزه ها و آرشیوها بوده و این امر متأثر از زیرساخت های فناوری نامناسب، نبود استانداردهای توصیف منابع مشترک و جامع، نبود انجمن ها و نهاد های متولی همکاری مستقل، نبود خط مشی های مشخص و مدون، نبودن قوانین بالادستی پشتیبانی کننده از مسئله همکاری، نبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد، عدم شفافیت در مباحث مالی و اختصاص بودجه است. از سوی دیگر، بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد پیاده سازی یک طرح همکاری جامع و پایدار موجب صرفه جویی در منابع مالی، کاهش هزینه های تأمین و سازماندهی منابع، افزایش کارآمدی خدمات و رضایت کاربر، کاهش استفاده از منابع اولیه، افزایش میزان دسترسی به منابع اطلاعاتی و تعمیق فعالیت های پژوهشی خواهد شد. سیاستگذاری های کلان، زیرساخت های فناوری ضعیف، ساختار و فرهنگ سازمانی، تأمین منابع مالی و تأمین نیروی انسانی از جمله چالش های موجود در زمینه همکاری بین کتابخانه ها، موزه ها و آرشیوها شناسایی شد. نتیجه گیری: با در نظر گرفتن یافته های پژوهش، می توان گفت همکاری و همگرایی کتابخانه ها، موزه ها و آرشیوها به عنوان سه نهاد حفظ میراث فرهنگی و تاریخی یک جامعه یک ضرورت بوده و نهادها از این مزایای سازمانی، مالی، نیروی انسانی و رقابتی بسیاری به دست خواهند آورد. در این راستا، لازم است زیرساخت های فناوری، اقتصادی و نیروی انسانی تأمین و استانداردها، آئین نامه ها و خط مشی ها، قوانین و سیاست های لازم طراحی و اجرایی شود.